Ανεπηρέαστοι προς τις κάλπες

Του Λάζαρου Τσουμένη

Δημοσιεύτηκε στις 3.11.2010

Ποια κέντρα επιχειρούν παραμονές εκλογών να διαμορφώσουν κλίμα αναταραχής και ανασφάλειας στην κοινωνία; Ποιοι επιδιώκουν να διαμορφώσουν ατμόσφαιρα Φαρ Ουέστ στους δρόμους της Αθήνας περιφέροντας νεαρούς που μοιράζουν φακελάκια με μπαρούτι σε ανύποπτους πρεσβευτές των πιο απίθανων χωρών; Από πότε δηλαδή στην Ελλάδα άνοιξε… πόλεμος με το Μεξικό και την Ελβετία και τι ακριβώς διεκδικούν οι φερόμενοι ως «Πυρήνες της Φωτιάς»; Είδατε τον απίστευτο χρόνο μέσα στον οποίο οι αστυνομικοί με τις μοτοσικλέτες κατάφεραν να γραπώσουν στους δρόμους της Αθήνας τους δύο ταχυδρομικούς αποστολείς, ο ένας των οποίων ήταν καταζητούμενος ως ύποπτος συμμετοχής στους «Πυρήνες» και έσπευσαν μάλιστα να υποδείξουν κατά την παράδοση και τις επιστολές βόμβες;
Μετά από όλα αυτά εμείς απορούμε: Πώς συμβαίνει να συμπίπτουν σε μια Πολιτεία που έχει δεσμευθεί για την προστασία του πολίτη, αλλά εμφανίζει προβλήματα στην ασφάλεια των ξένων πρεσβειών, ορισμένες των οποίων δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με τα ελληνικά πράγματα; Πώς συμπίπτουν κατά σατανική συγκυρία όλα αυτά λίγα μόλις 24ωρα πριν από τις αυτοδιοικητικές εκλογές το αποτέλεσμα των οποίων θα καθορίσει τις πολιτικές καταστάσεις, την ώρα που ο πρωθυπουργός πετάει το γάντι πρόωρων βουλευτικών εκλογών, που εγκαλείται ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης για το προβάρισμα της αναδιάρθρωσης του χρέους, που πάνε κι έρχονται οι προβλέψεις Ρουμπίνι περί αναπόφευκτης χρεοκοπίας;
Καθίσταται φανερό πως όλα τούτα τα ετερόκλητα δεν μπορεί να συμπίπτουν τυχαία. Κάποιοι επιδιώκουν να ανακατέψουν την τράπουλα και να διαμορφώσουν ελεγχόμενη ψυχολογία στον ψηφοφόρο, ειδικά των περιφερειακών εκλογών οι οποίες έχουν αναδειχθεί σε δείκτη επιρροής των κυβερνητικών αποφάσεων και των κομμάτων. Οι πολίτες θεωρούμε ότι θα μείνουν ανεπηρέαστοι και θα αποφανθούν με τα δικά τους κριτήρια για τα πρόσωπα, τις θέσεις και τις πολιτικές που τους εκφράζουν και πώς εκτιμούν ένα καλύτερο μέλλον στον τόπο τους.

Ευχάριστη νότα το ξεκίνημα του ΑΟΤ

Του Λάζαρου Τσουμένη

Δημοσιεύτηκε στις 2.11.2010

Τα τελευταία αποτελέσματα του Α.Ο. Τρίκαλα τόσο στο πρωτάθλημα όσο και στο Κύπελλο Ελλάδος αποτέλεσαν μια ευχάριστη νότα σε μια περίοδο που τα γενικότερα προβλήματα συσσωρεύουν βαριά σύννεφα. Όπως διαφαίνεται μέχρι στιγμής η ομάδα έχει αρχίσει να ξεπερνάει την περίοδο προσαρμογής από την άνοδό της και να αποκτά σταθερότητα, μαχητικότητα και σαφώς καλύτερη ψυχολογία. Ειδικά στον αγώνα του κυπέλλου με τον Άρη όσο κι αν είχε με το μέρος της μια σειρά συγκυριών απέδειξε ότι διαθέτει ένα σύνολο ικανό να κοιτάζει τους αντιπάλους στα μάτια χωρίς κανένα σύμπλεγμα κατωτερότητας. Απόδειξη το γεγονός ότι η ομάδα των Τρικάλων στην ρουλέτα των πέναλτι δεν αστόχησε σε καμία προσπάθεια γεγονός που φανερώνει ότι είναι ικανή να φθάνει σε υψηλή αποτελεσματικότητα ανεξαρτήτως του τεχνικού επιπέδου του αντιπάλου. Περαιτέρω η κλήρωση δεν χαμογέλασε και την στέλνει στο Ο.Α.Κ.Α. απέναντι στον Παναθηναϊκό σε μια αναμέτρηση που φέρεται προδικασμένη, αλλά στο ποδόσφαιρο όπως και τη ζωή «ποτέ μη λες: ποτέ».
Η βασική αποστολή της ομάδας πάντως επικεντρώνεται στο πρωτάθλημα όπου πρέπει να πετύχει να πλασαριστεί στην υψηλότερη δυνατή θέση. Και επειδή μια καλή αρχή μπορεί να δώσει ένα σημαντικό αβαντάζ, είναι ενθαρρυντικό ότι βρίσκεται μέσα στους στόχους της. Αρκεί βεβαίως να διαφυλάξει τα νώτα μηδενίζοντας τις απώλειες εντός έδρας και να αποσπάσει βαθμούς μακριά από το γήπεδό της. Όπως διαφαίνεται, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, οι ομάδες βρίσκονται συγκριτικά σε παρόμοιο σχεδόν επίπεδο, οπότε η απόσταση που χωρίζει τους πρωτοπόρους από τους ουραγούς καλύπτεται από ένα – δυο πετυχημένα αποτελέσματα ή το αντίστροφο.
Κλείνοντας τις επισημάνσεις της στήλης θα επαναλάβουμε ότι ο βασικός σχεδιασμός δεν πρέπει να πάψει ποτέ να εστιάζεται στην καλή συνεργασία διοίκησης – προπονητή – ποδοσφαιριστών και στην αξιοποίηση ταλέντων από το τοπικό ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο.

Τα πέναλτι
Κόκε 0-1, Μίνγκας 1-1, Ναφτί άουτ 1-1, Μπριλάκης 2-1, Κάλβο 2-2, Κόρμπος 3-2, Ρονάλντο απόκρουση 3-2, Μπαριέντος 4-2

Στα βήματα του Φειδιππίδη

Του Λάζαρου Τσουμένη

Δημοσιεύτηκε στις 31.10.2010

Άνθρωποι από όλες τις γωνιές του πλανήτη έδωσαν το ραντεβού τους σήμερα το πρωί στον Διεθνή Μαραθώνιο της Αθήνας για να τιμήσουν την επέτειο των 2500 χρόνων από την ηρωική προσπάθεια του Φειδιππίδη να μεταφέρει το μήνυμα της έκβασης για τη Μάχη του Μαραθώνα. Αφήνοντας την τελευταία του πνοή ο αγγελιοφόρος της μυθικής νίκης κατέστη ουσιαστικά το σπουδαιότερη σύμβολο της Ειρήνης. Κάτι που αποκτά βαρύ νόημα και στην εποχή μας που απειλείται από πολεμοκάπηλους όσο και τότε στις αρχές της δεκαετίας του ’60, όταν ο Γρηγόρης Λαμπράκης, ο Έλληνας βαλκανιονίκης που βάδισε στα ίχνη της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών έπεσε τον Μάιο του 1963 στη Θεσσαλονίκη λαβωμένος από το βαρύ κτύπημα του παρακρατικού μηχανισμού και των ξένων μυστικών υπηρεσιών.
Ο γιορταστικός τόνος που δόθηκε στον αγώνα έχει προσελκύσει τα μεγαλύτερα ονόματα του αθλήματος και σημαντικές προσωπικότητες από υπουργούς μέχρι πρίγκιπες που ενδιαφέρονται πρωτίστως να αποδώσουν φόρο τιμής στους πρωτοπόρους του θεσμού καθώς φημίζεται για τους πιο φανατικούς φίλους. Ανάμεσα στους 12.500 δρομείς δεν ήταν δυνατό να μην παρίστανται οι Τρικαλινοί μαραθωνοδρόμοι και δρομείς μεγάλων αποστάσεων οι οποίοι αποτελούν τα τελευταία χρόνια έναν αξιόπιστο και αθόρυβο πρεσβευτή του κλασικού αθλητισμού της πόλης. Ούτε λίγο, ούτε πολύ συνολικά 93 Τρικαλινοί από το Σύλλογο Δρομέων θα δώσουν το παρόν και από αυτούς οι 69 θα τρέξουν στη μαραθώνια διαδρομή των 42.185 μέτρων και οι άλλοι στις παράλληλες διαδρομές των 5.000 και 10.000 χιλιομέτρων.
Εξίσου σημαντικό με τη διοργάνωση είναι το μήνυμα που θα βγει από την εκδήλωση, κυρίως επειδή αποκτά πολλαπλή διάσταση: από το μήνυμα της υπεροχής του πνεύματος της αθηναϊκής δημοκρατίας απέναντι στη στρατιωτική υπεροπλία του Δαρείου, μέχρι την προβολή που εξασφαλίζει η χώρα σε πολιτιστικό και τουριστικό περιεχόμενο, αλλά και την αναγκαιότητα της άθλησης στην καθημερινή ζωή.

Το νόημα του ’40 εμπνέει για πάντα

Του Λάζαρου Τσουμένη

Δημοσιεύτηκε στις 28.10.2010

Εξήντα χρόνια μετά το έπος του ’40 που σήμανε την πρώτη ήττα του φασισμού στην Ευρώπη όπου μετρημένες στα δάχτυλα ήταν οι χώρες που αντιστέκονταν, δεν γνωρίζουμε η υπόμνηση εκείνου του μεγαλείου ποια ακριβώς αισθήματα προκαλεί στον ελληνικό λαό. Όταν ακόμα γίνεται λόγος για απεμπόληση μέρους της εθνικής κυριαρχίας του ελληνικού λαού, όταν υφίστανται οργανωμένες τουρκικές πιέσεις για συγκυριαρχία στο Αιγαίο προς εξυπηρέτηση και των αμερικανικών συμφερόντων, όταν τα ανατολικά σύνορα στην περιοχή του Έβρου έχουν καταστεί διάτρητα από τους λαθρέμπορους και τους εμπόρους ναρκωτικών και έρχεται η FRONTEX να αναλάβει δράση, όταν στο Αιγαίο αλωνίζουν τα σαπιοκάραβα και τα πλωτά φέρετρα με τους άμοιρους μετανάστες.
Όταν συμβαίνουν όλα αυτά πώς δυνάμεθα να σταθούμε αντίκρυ στην ιστορία; Εκείνο που επιβάλλεται είναι να επιμείνουμε και να αναδείξουμε ακόμα περισσότερο τις δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες η ιδέα της λευτεριάς και ανεξαρτησίας ενέπνευσε τους εύπορους και εγγράμματους εξίσου με τους μικροεπαγγελματίες και ορεσίβιους να δώσουν μια άνιση αλλά νικηφόρα μάχη πάνω στα χιονισμένα βουνά. Ούτε στιγμή δεν σκέφθηκαν να λιποτακτήσουν, ούτε προσέτρεξαν στην αγορά να εξασφαλίσουν τα τρόφιμά τους. Εκεί στην κακοτράχαλη Πίνδο που ακόμα και σήμερα ο επισκέπτης αισθάνεται δέος, αδυνατεί να εξηγήσει πως είναι δυνατό εκεί να άντεξαν άνθρωποι χωρίς προμήθειες και ιατρική φροντίδα επί μέρες ολόκληρες να αντιστέκονται σαν ελεύθεροι πολιορκημένοι.
Αναλογίζεται κανείς πόσο επίκαιρο καθίσταται το νόημα εκείνου του αγώνα για μια ανεξάρτητη πατρίδα σε αγαστή πορεία με τους γειτονικούς λαούς και ισότιμη σχέση σεβασμού σε διεθνές επίπεδο. Αναλογίζεται την αξία εδραίωσης της ειρηνικής συνύπαρξης πέρα από τα όποια προβλήματα των κρατών, επιτέλους και της κατάργησης όλων των μορφών πολέμου ως μέσο επίλυσης των διαφορών. Αναλογίζεται μια διεθνή κοινωνία ανθρώπων χωρίς βία, αίμα, ναρκωτικά, φτώχεια και ύπουλους εχθρούς…

Ένας ρεμπέτης του Πολυτεχνείου

Του Λάζαρου Τσουμένη

Δημοσιεύτηκε 10.10.2010

Στην Καλαμπάκα, και στη μουσική σκηνή του Αέρινο, εμφανίστηκε πριν λίγες μέρος ένας από τους τελευταίους εκφραστές του ρεμπέτικου, ο Γιάννης Λεμπέσης. Με την πολυμελή ορχήστρα του και ανάμεσά τους καλές φωνές παρουσίασε μια ευρύτατη γκάμα του αυθεντικού ελληνικού τραγουδιού ερμηνεύοντας κομμάτια που σπάνια ακούγονται στις μέρες μας αν και θεωρείται ότι ακόμα εξακολουθούν να εκφράζουν τα βαθύτερα αισθήματα των απλών ανθρώπων μέσα από λιτό στίχο και γνήσια ελληνική μελωδία. Είμαστε άλλωστε πεπεισμένοι πως το ελληνικό λαϊκό τραγούδι και το ρεμπέτικο –αμφότερα είδος προς εξαφάνιση- αποτελούν ατόφια κληρονομιά της αρχαίας ελληνικής μουσικής που πέρασε μέσα από τη βυζαντινή και τη δημοτική μουσική, εμπλουτίστηκε από τα σμυρναίικα δένοντας τον πλούτο της Ανατολής με τον καημό της προσφυγιάς και του βάσανου των ταπεινωμένων που έχασαν τα πάντα στα καταστροφικά οράματα της αστικής τάξης.
Ακούγοντας κανείς το ρεπερτόριο του Λεμπέση υπάρχουν κομμάτια που θα τα θεωρήσει ότι προέρχονται από το παλιό ρεμπέτικο κι όμως έχουν γραφεί από τον ίδιο τα τελευταία χρόνια, ορισμένα μάλιστα έχουν σύνθεση βαθιά κοινωνική, όπως «Όλα είναι μία βιτρίνα», «Τρέμω για το μέλλον», «Το απωθημένο», «Άνθρωποι κι' ανθρωπάκια», «Δεν έχω περιθώρια» και το πιο πρόσφατο «Αναρχικά συνθήματα» με αιχμή τις δυσβάστακτες κοινωνικές συνθήκες και τις αδικίες που υφίσταται ο λαός.
Σημαντικό ρόλο το τελευταίο διάστημα έπαιξε η συνεργασία του με έναν δικό μας καλλιτέχνη, τον Γιώργο Μαργαρίτη, ο οποίος ερμηνεύει ένα τραγούδι στον πρόσφατο δίσκο του και ο Λεμπέσης ξεκαθάρισε ότι τον θεωρεί τον πιο γνήσιο λαϊκό ερμηνευτή στις μέρες μας. Ίσως αυτή η προσέγγιση να οδηγήσει σε μια στενότερη συνεργασία.
Ως επιστέγασμα να αναφέρουμε ότι ο Λεμπέσης, αριστούχος μαθητής και αθλητής στην Εύβοια, αποφοίτησε το 1981 από το Πολυτεχνείο με πτυχίο Μηχανικού. Τον κέρδισε όμως η μουσική και το ρεμπέτικο προς κοινή μας τέρψη.

Πρώτα ελληνικά, μετά τα αγγλικά

Του Λάζαρου Τσουμένη

Δημοσιεύτηκε 21.10.2010

Στην Ελλάδα της χιλιάδων ανέργων νέων όπου ανάμεσά τους βρίσκονται στρατιές πτυχιούχων και κάτοχοι πτυχίων ξένων γλωσσών, στη χώρα που εξακολουθεί να στέλνει μετανάστες τους «εγκεφάλους» της επειδή δεν μπορεί να τους εξασφαλίσει θέση σε κάποιο ερευνητικό κέντρο, στην κοιτίδα όπου διασταυρώθηκαν οι πιο ακμαίοι πολιτισμοί νέα παιδιά χάνονται στα μονοπάτια του διαδικτύου, προκύπτουν τα νεότερα.
Σχεδιάζεται από το υπουργείο η διδασκαλία του μαθήματος της αγγλικής γλώσσας από την πρώτη τάξη του Δημοτικού σχολείου (ήδη έχει ενταχθεί στα ολοήμερα), σε μια ηλικία που ο άνθρωπος πραγματοποιεί τα πρώτα βήματα στη μαθησιακή γνώση – ομιλία οπότε το πρώτο πράγμα που έχει σημασία είναι η διαμόρφωση της επικοινωνίας σε ορθές βάσεις τόσο στο γραπτό όσο και προφορικό λόγο. Πολλοί είναι εκείνοι που εκτιμούν ότι μια δεύτερη γλώσσα από την πρώτη μέρα στο σχολείο θα δυσχεράνει την εκμάθηση και της μητρικής η οποία παρουσιάζει σημαντικές ιδιαιτερότητες ως προς τη γραφή και την ανάγνωση. Φανταστείτε τη μια ώρα τα πρωτάκια να μαθαίνουν να λένε και να γράφουν «Καλημέρα» και την επόμενη «Good morning» και να τους αποτυπώνεται δια βίου αυτή η δίγλωσση αντίληψη των λέξεων, εικόνων και εκφράσεων. Ανάλογα δεν θα επηρεαστεί σταδιακά το υποσυνείδητο του παιδιού με τη διπλή υπόσταση των πάντων;
Εφόσον το υπουργείο αντιμετωπίζει το πρόβλημα απορρόφησης των πτυχιούχων της αγγλικής, καθώς στενεύουν τα περιθώρια απασχόλησης στην ιδιωτική εκπαίδευση, μπορεί να προταχθεί η σωστή εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας και σταδιακά να ενσωματωθεί η πρώτη ξένη γλώσσα, εφόσον δηλαδή το παιδί έχει μυηθεί στη μητρική γλώσσα ως προς τη σημασία των βασικών εννοιών, ώστε να είναι σε θέση να τις ξεχωρίζει. Άλλωστε η ελληνική γλώσσα ούτε και σήμερα μαθαίνεται σωστά στο Δημοτικό από τα παιδιά πλείστα των οποίων όταν φθάσουν να εισαχθούν στο Γυμνάσιο γνωρίζουν πολύ καλύτερα τα αγγλικά γιατί το σύστημα διδασκαλίας τους είναι οργανωμένο και εποικοδομητικό.

Όταν τα εξώφυλλα έγραφαν ιστορία

Του Λάζαρου Τσουμένη

Δημοσιεύτηκε στις 19.10.2010

Ένα φλας μπακ στην εξέλιξη της εκπαίδευσης και της ελληνικής γλώσσας, μέσα από τα ιστορικά δρώμενα που αποτυπώνονται στα σχολικά βιβλία σε συνάρτηση με τις εκάστοτε πολιτικές καταστάσεις αλλά και τα κοινωνικά συστήματα, δίδεται η ευκαιρία να παρακολουθήσει ο επισκέπτης στην έκθεση «100 Χρόνια σχολικό βιβλίο: 1884-1984». Ουσιαστικά πρόκειται για μια αναδρομή στη μορφή της γραφόμενης γλώσσας, όπου το πρώτο που διαπιστώνεται έγκειται στη μακρά διαμάχη Καθαρεύουσας – Δημοτικής, όπου αρχικά οι εκφραστές της μιας, είτε της άλλης ταυτίζονται με τη συντηρητική ή προοδευτική πολιτική παράταξη.
Χαρακτηριστική της νεότερης ιστορίας μας είναι η πρώτη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στη δεκαετία του ’10 που θα αποδειχθεί προσωρινή και η τραγική κατάληξη με την εντολή τα βιβλία στη Δημοτική «Να καώσι» η οποία αποτέλεσε τον προπομπό της επερχόμενης Μικρασιατικής καταστροφής. Συνάμα παροπλίστηκαν και οι οραματιστές της Δημοτικής Δελμούζος, Γληνός, Τριανταφυλλίδης που διαδραμάτισαν αργότερα ρόλο στυλοβάτη στον εκπαιδευτικό δημοτικισμό, ούτως ή άλλως η φορά δεν ανακόπτεται και θα έλθει η δημοτική παιδεία με τα «Ψηλά Βουνά» του Ζαχαρία Παπαντωνίου να ανοίξει καινούργιους δρόμους.
Μέσα από το πλούσιο υλικό που συγκέντρωσαν οι οργανωτές ο επισκέπτης μπορεί να σχηματίσει εντύπωση για τα πρότυπα της εκπαίδευσης στα δικτατορικά καθεστώτα Μεταξά και Απριλιανών, της αντίστασης κατά των κατακτητών, των χρόνων της πολιτικής εξορίας στις ανατολικές χώρες, του ελληνικού στοιχείου στην Αλβανία, της ομογένειας στην Αμερική, ακόμα και αναγνωστικών από τα πομακοχώρια της Θράκης.
Αφήσαμε τελευταίο το στοιχείο της αίσθησης που αναδύεται στη μνήμη όταν αντικρίζεις το εξώφυλλο κάποιου βιβλίου από τα μαθητικά χρόνια, ένα αναγνωστικό, μια γραμματική, κάποια γεωγραφία. Όλα πείθουν ότι η πρωτοβουλία, η οποία έτυχε και της στήριξης του Μορφωτικού Ιδρύματος της Ένωσης Συντακτών Θεσσαλίας, αποτελεί μια καλή αφορμή να σκεφθούμε και να προτείνουμε πόσο θα προσέφερε η οργάνωση και αξιοποίηση αυτού του υλικού.

Πρωτοσέλιδο σε μαύρο φόντο

Του Λάζαρου Τσουμένη

Δημοσιεύτηκε στις 21.09.2010

Εκεί που τα Τρίκαλα είχαν κάτι χρόνια να γίνουν πρωτοσέλιδο στα αθηναϊκά μέσα ενημέρωσης, ήρθε η καταγγελία του Α.Ο. Τρίκαλα για απόπειρα δωροδοκίας σε βάρος του τερματοφύλακα στο ματς με τον Λεβαδειακό, να επισκιάσει τη γενικότερη θεματολογία. Λίγο έλλειψε, αν δεν υπήρχε η συνέντευξη του Σαμαρά και η απεργία των φορτηγατζήδων, ακόμα και πρώτο θέμα θα το βλέπαμε.
Από και πέρα όμως το πρόβλημα δεν έγκειται στην αξιολόγηση μιας είδησης, αλλά στα αποδεικτικά στοιχεία που είναι απαραίτητα να τη «δέσουν», τα πρόσωπα που θα είναι δυνατό να εμπλέξει και τις προεκτάσεις που θα προκαλέσει. Εάν αυτό συμβεί, εναπόκειται πλέον στην αστυνομική και δικαστική διερεύνηση να διαπιστωθούν οι ρόλοι και ο βαθμός εμπλοκής του καθενός, μέσα από την προκαταρκτική διαδικασία, σε κάθε περίπτωση τα ερωτηματικά πρέπει να λάβουν ξεκάθαρες και αντικειμενικές απαντήσεις.
Όποια πάντως και αν είναι η εξέλιξη, η γενικότερη κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο ελληνικό ποδόσφαιρο δεν ανήκει στη δικαιοδοσία ούτε της αστυνομίας, ούτε της δικαιοσύνης τουλάχιστον σε πρωταρχικό βαθμό. Όταν η Πολιτεία επιτρέπει να έχει μετατραπεί το ποδόσφαιρο σε βασίλειο του τζόγου, τα πρωταθλήματα και οι ποδοσφαιριστές να εκλαμβάνονται ως ορολογίες αντίστοιχες του ιπποδρόμου, όταν υπάρχουν τόσο έντονες διαμαρτυρίες για διαιτησίες από τους πρώτους αγώνες της Super League δεν είναι δύσκολο να εξηγήσουμε την κατάσταση της γενικότερης αμφισβήτησης που έχει προκύψει. Αλλά σε άλλες χώρες, όπως η Ιταλία λαμβάνονται μέτρα, δεν δίστασαν να στείλουν μεγάλες ομάδες στην κατώτερη κατηγορία, στην Ελλάδα, όπου πολλά καταπίνονται αμάσητα, να θυμίσουμε ότι μόνο ο Ηρακλής υποβιβάστηκε για τη «δωροδοκία των λουλουδιών» το 1980. Όσα προαναφέραμε βέβαια δεν προδικάζουμε ότι όλα έχουν ντε φάκτο ισχύ στην περίπτωση του Λεβαδειακού, τουλάχιστον πριν διατυπωθεί η αδέκαστη κρίση της δικαιοσύνης.

Τα Τρίκαλα και το πανηγύρι τους

Του Λάζαρου Τσουμένη

Δημοσιεύτηκε στις 20.09.2009

Το Παζάρι (εμποροπανήγυρη) των Τρικάλων, ως σημείο αναφοράς που χάνεται στα βάθη του χρόνου και διαχρονικά παραδίδεται η ύπαρξή του από τη μια γενιά στην άλλη, αποτελεί ένα άλυτο μυστήριο πως έχει καταφέρει να επιβιώσει παρά τις όποιες αλλαγές έχει υποστεί στα βασικά χαρακτηριστικά του.
Το νήμα του χρόνου έχει την αρχή του στις πρωτόγονες παραγωγικές σχέσεις, στις βάσεις της αγροτικής και κτηνοτροφικής οικονομίας η οποία χαρακτηρίζεται από αντίστοιχο επίπεδο υποτυπωδών συναλλαγών, στη διαδρομή εμπλουτίζονται σταδιακά από προχωρημένες μορφές όπως η μεταποίηση, οι εμπορευματικές δραστηριότητες ακόμα και χρηματοπιστωτικές συναλλαγές. Τα Τρίκαλα για παράδειγμα το 1925 ήταν μια μεγάλη επαρχιακή πόλη σύμφωνα με τα μέτρα της εποχής, είχαν πάνω από 20 εργοστάσια (δύο μεγάλα εργοστάσια υφαντουργίας, ένα καπνεργοστάσιο, μια βιομηχανία πούρων, τέσσερα εργοστάσια ξυλουργικής, εργοστάσια ζαχαροπλαστικής, χαλυβουργίας κλπ.), πιστωτικά ιδρύματα (υποκαταστήματα των τραπεζών Εθνική, Εμπορική, Αθηνών και τοπικές τράπεζες), με πληθυσμό γύρω στις 23.000 κατοίκους. Αυτό βέβαια δεν εμπόδιζε να εντείνεται η ανισότητα στις παραγωγικές σχέσεις καθώς οι αμοιβές των εργατών ήταν πολύ χαμηλές, η εργάσιμη ημέρα ξεπερνούσε τις δέκα ώρες και η αργία της Κυριακής αποτελούσε άπιαστο όνειρο, παράλληλα ο αγροτικός πληθυσμός εξακολουθούσε να υπομένει συνθήκες βαρβαρότητας από μέρους των τσιφλικάδων.
Οι παραγωγικές – εμπορευματικές δομές της τοπικής οικονομίας καθρεφτίζονταν στο παζάρι, μέσα από αυτό περνούσε η ακμή και η παρακμή. Η εξέλιξή τους επηρεάστηκε καταλυτικά όταν η αγροτική μορφή της οικονομίας παραχώρησε τη θέση της στη βιομηχανική επανάσταση, διευκολύνθηκε η άνθιση μιας νέας τάξης, της μεσαίας, η οποία επέδρασε καταλυτικά και πολύπλευρα στην πορεία της χώρας.
Παρατηρώντας το παζάρι ως καθρέφτη της τοπικής οικονομίας πιστεύουμε πως αποτυπώνει πλέον ορισμένες μόνο πτυχές συναισθηματικά δεμένες με τους ανθρώπους αλλά από τη φύση του δεν έχει προσαρμόσει τις όψεις της ανάπτυξης που διαδραματίζονται σε όλο το φάσμα της παραγωγικής διαδικασίας. Δεν κατάφερε να ενσωματώσει ούτε στο ελάχιστο τη δυναμική της αγροτικής μεταποίησης (π.χ. γαλακτοβιομηχανίας), του εμπορίου (π.χ. αυτοκινήτων), των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, ούτε υπηρεσιών υψηλής τεχνολογίας. Ίσως αυτά να αποτελούσαν αντικείμενο μιας εξειδικευμένης Έκθεσης. Αλλά στην περίπτωση αυτή θα είχαν πρόβλημα όσοι ταυτίζουν την έξοδό τους με τα σουβλάκια και τον χαλβά Φαρσάλων.

Πεζοπορώντας από το Μουζάκι στην Οξιά

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ ΟΡΕΙΒΑΣΙΑΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ




Περνώντας πρωί της Κυριακής τα στενά του Μουζακίου και με κατεύθυνση το φαράγγι της Οξιάς, διαβαίνουμε τη στενή γέφυρα που δαμάζει τον θυελλώδη και ορμητικότατο κατά τους χειμερινούς μήνες ποταμό Πάμισο. Σε λίγο στρίβουμε με τα αυτοκίνητά μας δεξιά στον στενό και φιδωτό δρόμο που θα μας βγάλει στην αρχή του φαραγγιού για το ξεκίνημα της πορείας μας. Αυτή τη φορά θα είναι το ανέβασμά μας από τη δεξιά πλευρά του ποταμού Πάμισου έχοντας σαν αφετηρία τον παραδοσιακό νερόμυλο που κινείται με κρύα νερά φερμένα από πολύ ψηλά. Αλλά είναι καιρός να συνεχίσουμε την πορεία μας στον δασικό δρόμο που ενώνει τους κάτω οικισμούς με το χωριό Οξιά (ή Σιάμ). Ο δρόμος ανηφορικός ελίσσεται ανάμεσα σε πλήθος ήμερα και άγρια δέντρα όπως δρυς, κουτσουπιές, γάβροι πουρνάρια και άλλα.
Είμαστε στην ανατολική πλευρά του Τυμπάνου με τις καταπράσινες πλαγιές και τα γύρω βουνά που σου γεμίζουν την καρδιά και σε ανεβάζουν ψηλά σε όμορφους κόσμους. Θέλεις δεν θέλεις ξεκολλάς από του κάμπου το τέλμα, ξεχνάς την πολυθόρυβη πόλη με την αρκετά κουραστική ζωή της, λησμονείς τις χίλιες δυο υποθέσεις που σε απασχολούν και αφήνεις τον εαυτό σου ελεύθερο στην αγκαλιά της όμορφης φύσης νοιώθοντας το απαλό της χάδι. Τα πνευμόνια σου αναπνέουν άφθονο οξυγόνο, το πνεύμα σου αναπαύεται, ο οργανισμός σου ανακουφίζεται, οι δυνάμεις σου –ψυχικές και σωματικές ξεσπούν ζωηρά ώστε να αισθάνεσαι νέος άνθρωπος ξαναγεννημένος και δυνατός.
Σε μια άκρη του ανηφορικού δρόμου στεκόμαστε για λίγο, αγναντεύοντας κάτω χαμηλά. Εκεί ελίσσεται ο αμαξιτός δρόμος ο οποίος περνά από το μοναστήρι της Αγίας Τριάδας και συνεχίζει ενώνοντας πάμπολλους συνοικισμούς μέχρι να καταλήξει στην Οξιά. Η θέα είναι απεριόριστη. Πάνω ψηλά περνά και χάνεται πίσω από τα βουνά ο δρόμος που επικοινωνούν τα χωριά της ανατολικής Αργιθέας.
Συνεχίζουμε την πορεία μας κερδίζοντας συνεχώς ύψος. Περνάμε μέσα από μια μεγάλη λαγκαδιά που γεφυρώνεται με μια παλιά πέτρινη καμάρα. Από εδώ περνούσε πριν δεκαετίες το μονοπάτι που ένωνε το Μουζάκι με την Οξιά και στη συνέχει με τα χωριά της Αργιθέας. Η παρατήρηση όλων είναι ότι χρειάζεται συντήρηση για να μην καταρρεύσει.
Συνεχίζουμε και σε λίγη ώρα φτάνουμε στην αρχή του χωριού. Εκεί στην άκρη που δεν ενοχλούμε κανέναν από τους λίγους κατοίκους που απέμειναν καθόμαστε για ξεκούραση. Η Νάνση και η Όλγα θέλουν να μάθουν περισσότερα για την περιοχή. Φτάνει μόνο σαν αρχή να πούμε πως βρισκόμαστε πολύ κοντά σε μια από τις ψηλότερες κορφές της Πίνδου (υψ. 2184 μ.) που σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο άραζαν τα καράβια όταν ετούτα τα μέρη τα έλουζε το κύμα της θάλασσας.
Αλλά ο χρόνος πέρασε. Πρέπει να ξεκινήσουμε για την επιστροφή στον κάμπο.
ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ
Την Κυριακή 12/9 θα γίνει εκδρομή στην περιοχή της Λαμίας για πεζοπορία στο μονοπάτι των σιδηροδρομικών. Αν ο καιρός δεν το επιτρέψει, θα γίνει πορεία σε κοντινή περιοχή.
Πληροφορίες στα γραφεία του συλλόγου μας - Ομήρου 6 (κάτω από το ΚΑΠΗ), τηλ. 24310 72077 κάθε Παρασκευή από 9.00 έως 11 μμ. Ενδιαφέρουσες ειδήσεις και υλικό θα βρείτε στην ιστοσελίδα μας στη διεύθυνση www.trikalasport.gr

«Λουκέτο» στα «Ελληνικά Γράμματα»

Του Λάζαρου Τσουμένη

Δημοσιεύτηκε στις 7.09.2010

Το «λουκέτο» που έβαλε ένας από τους γνωστούς εκδοτικούς οίκους της χώρας μας όπως είναι τα «Ελληνικά Γράμματα» ξάφνιασε κυρίως γιατί πρόκειται για μια από τις εταιρείες που ανήκουν στον Δημοσιογραφικό Οργανισμό Λαμπράκη με αξιόλογη παρουσία στη λογοτεχνία, στα δοκίμια, στα μαθητικά εγχειρίδια και με σημαντικά ονόματα συγγραφέων σε κάθε ειδικότητα. Κατά μια εκτίμηση θα μπορούσε να θεωρηθεί προμήνυμα των επικείμενων εξελίξεων στις εκδοτικές μορφές όπου τείνει να επιταχύνει την είσοδό της η νέα τεχνολογία σε ψηφιακή μορφή, με ανεξάντλητες δυνατότητες και ανάλογη μείωση του κόστους.
Περισσότερο όμως η περίπτωση ανάγεται στις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης η οποία πλήττει σχεδόν όλους τους χώρους επιφέροντας μείωση του κύκλου εργασιών εξαιτίας περιορισμού της κατανάλωσης και αντίστοιχα επιδρά αρνητικά στη σχέση κέρδους – ζημιών. Είδε το φως της δημοσιότητας μια πληροφορία σύμφωνα με την οποία στην αγορά γίνεται λόγος για οκταψήφιο νούμερο ζημιών ενώ ο αριθμός των απολυμένων προσεγγίζει τους 100. Ήδη οι εργαζόμενοι συγκρότησαν πενταμελή επιτροπή μέσα από ευρεία συνέλευση στην οποία τόνισαν ότι με το κλείσιμο της εταιρείας «ακυρώνεται μια ιστορία 53 χρόνων στον εκδοτικό χώρο, τον πολιτισμό και στην επαφή των Ελλήνων με σημαντικούς συγγραφείς και ιδέες, πετιούνται στο δρόμο συγγραφείς, μεταφραστές, επιμελητές, τυπογράφοι κ.ά.». Ήδη πραγματοποίησαν την πρώτη –μαζική- διαμαρτυρία κατά την Έκθεση Βιβλίου στο Ζάππειο και δεν πρόκειται να μείνουν με σταυρωμένα χέρια.
Το ζήτημα είναι ότι οι Εκδόσεις δέχονται ένα ακόμα πλήγμα, μετά το «λουκέτο» στον «Ελεύθερο Τύπο», που προϊδεάζει για όσα επέρχονται όχι μόνο στον συγκεκριμένο χώρο αλλά και ευρύτερα. Μέσα από το βυθό της ύφεσης που οδηγούν τα μέτρα του μνημονίου αναδύονται συντρίμμια και δράματα τα οποία θα κοστίσουν πολύ ακριβά σ’ αυτόν τον τόπο.

Απολαυστικός Αριστοφάνης

Του Λάζαρου Τσουμένη

4.09.2010

Το βράδυ της Πέμπτης έπεσε η αυλαία στην κωμωδία του Αριστοφάνη «Γυναίκες στην εξουσία» Εκκλησιάζουσες που παρουσίασε τους καλοκαιρινούς μήνες το Δημοτικό Θέατρο Τρικάλων. Μια απολαυστική και ευδιάθετη παράσταση, πλημμυρισμένη από το χειμαρρώδες κέφι που κυριαρχούσε στις ερμηνείες των ηθοποιών χάρισε στους θεατές μια ευχάριστη βραδιά. Ούτως ή άλλως μια νύχτα σε μια ήρεμη γωνιά της πόλης, δίπλα στις όχθες του Αγιαμονιώτη, (εκεί όπου παλιά οι νοικοκυρές έβρισκαν το ποτάμι ως φυσικό μαντάνι και οι πιτσιρικάδες τριγύριζαν ανακαλύπτοντας την υδρόβια ζωή), η ύπαρξη μιας θερινής θεατρικής στέγης αποτελεί θετική εξέλιξη. Κοντά σε αυτό και το σκηνικό που υψωνόταν κατακόρυφα στη μεταλλική σκάλα έδινε μια μη συμβατή διάσταση στην αντίληψη περί θεατρικού κώδικα, έτσι ώστε ένα κλασικό αριστούργημα του Αριστοφάνη να δένει με μια πιο κοντινή στη δική μας εποχή.
Μέσα από απροσδόκητες καταστάσεις, ανατρεπτικούς διαλόγους και ακραίες μεταμφιέσεις η παράσταση έδινε τη δυνατότητα στους ηθοποιούς να αυτοσχεδιάσουν προκειμένου να αναδείξουν το ταλέντο τους, καθώς οι ρόλοι απαιτούσαν ικανότητες εφάμιλλες επαγγελματιών υψηλού επιπέδου αλλά και στους θεατές να διεισδύσουν νοερά στις αριστοφανικές διαστάσεις που διανθίζουν και τη σήμερον ημέρα πάσης φύσεως μικρές και μεγάλες εξουσίες. Από την άνοδο στην ακμή και στην κατάπτωσή τους.
Οι συντελεστές του Δημοτικού θεάτρου είναι λίγο ή περισσότερο γνωστοί στο ευρύτερο κοινό. Εκείνο που αξίζει να επισημάνουμε είναι ότι το δέσιμο των ρόλων με τους ερμηνευτές ξεδιπλώνει το πηγαίο, αυθεντικό ταλέντο τους, ορισμένοι ηθοποιοί δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από βαρύγδουπα ονόματα του θεάτρου. Αυτό αποτελεί και ένα επιπλέον κέρδος για τη θεατρική σκηνή της πόλης, η οποία ευελπιστούμε βήμα προς βήμα να ανοίξει περισσότερο σε ιδέες, να διευρυνθεί και να ανθοφορήσει για να γίνει το θέατρο πραγματικό κτήμα του λαού.

Πρεμιέρα ανατροπών στη Σούπερ Λίγκα

Του Λάζαρου Τσουμένη

Δημοσιεύτηκε στις 31.08.2010

Όσοι τυχόν ανέμεναν να ξεδιψάσουν ποδοσφαιρικά σε μια αυγουστιάτικη πρεμιέρα της Σούπερ Λίγκα μπορεί να έπεσαν έξω ως προς την ποιότητα του θεάματος, σίγουρα όμως θα αποζημιώθηκαν με το παραπάνω από την ανατροπή των λογικών προβλέψεων με τις μικρές ή μεγαλύτερες εκπλήξεις που έδωσαν την εικόνα ότι τουλάχιστον στη φάση αυτή δεν δικαιούται κανείς τον τίτλο του φαβορί. Εκείνο που έπαιξε ρόλο ήταν ο βαθμός ετοιμότητας κάθε ομάδας στην έναρξη του πρωταθλήματος σε συνδυασμό με τη διάθεση των ποδοσφαιριστών να δικαιώσουν την αξία τους στο χρηματιστήριο των μεταγραφών γεγονός που έκανε αρκετούς από τους δευτεροκλασάτους να εξισωθούν ή και να υπερβούν τα βαρύγδουπα ονόματα των μεγάλων ομάδων.
Είναι γεγονός πλέον ότι το ελληνικό πρωτάθλημα κυριαρχείται από ξένους ποδοσφαιριστές, αρκετοί από αυτούς είναι νεοφερμένοι ή έχουν αλλάξει ομάδες, το ίδιο έχει συμβεί και με τους περισσότερους προπονητές, όλα αυτά εξηγούν κατά βάση την εικόνα που παρουσίασαν οι ομάδες. Τούτο βέβαια σε καμία περίπτωση δεν μειώνει την ολική ανατροπή των προβλέψεων που έφερε με την πλάτη στον τοίχο τους τρεις εκπροσώπους τους κέντρου ΠΑΟ, Ολυμπιακό και ΑΕΚ σε αντίθεση με τα τρίποντα που κέρδισαν οι τρεις της Θεσσαλονίκης αλλά και οι δύο θεσσαλικές ομάδες που πραγματοποίησαν το καλύτερο δυνατό ξεκίνημα.
Τα αποτελέσματα της πρώτης αγωνιστικής ενός πρωταθλήματος βέβαια δεν ενδείκνυνται για να οδηγηθεί κανείς σε ασφαλή συμπεράσματα. Εξαρτάται από τον προγραμματισμό των προπονητών και το πότε θέλουν να βρίσκεται η ομάδα στην καλύτερη φόρμα. Ωστόσο αποτελούν ένα καλό δείγμα που αυξάνει το ενδιαφέρον. Όπως θετικά κεντρίζει τη διάθεση η πρωτοβουλία των επαγγελματιών ποδοσφαιριστών κατά της βίας στα γήπεδα ενώ στον αντίποδα βρίσκεται η υποδομή με τους κάκιστους αθλητικούς χώρους που έχουν καταντήσει χωράφια για… όργωμα!

Μετανάστες και Πρόσφυγες

Του Ιωάννη Ρίζου

Δημοσιεύτηκε στις 27.08.2010
Πρόσφυγες είναι οι άνθρωποι, που δε μπορούν ή δε θέλουν να επιστρέψουν στις χώρες τους, εξ αιτίας δικαιολογημένου φόβου δίωξης με βάση τη φυλή, το θρήσκευμα, τις πολιτικές τους πεποιθήσεις , την εθνικότητα τους ή τη συμμετοχή τους σε μια ορισμένη κοινωνική ομάδα.
Είναι απαραίτητο να διευκρινίσουμε πως μετανάστης και πρόσφυγας είναι διαφορετικές έννοιες. Χρειάζεται, ασφαλώς, θάρρος και κουράγιο για να γίνεις μετανάστης. Χρειάζεται πολύ, πάρα πολύ, θάρρος και κουράγιο για να είσαι πρόσφυγας.
Ο πρώτος έχει δρόμο επιστροφής, ο δεύτερος όχι!
Φανταστείτε πως έχετε ζήσει όλη σας τη ζωή ειρηνικά ,ανάμεσα σε φίλους και συγγενείς.
Έπειτα, χωρίς προειδοποίηση, τα πάντα αλλάζουν. Το σπίτι σας καταστρέφεται. Ξεφεύγοντας από τις βόμβες και τις σφαίρες , τρέπεστε σε φυγή, σώζοντας μόνο τη ζωή σας. Έπειτα , αν σταθείτε τυχερός, βρίσκεσθε σε έναν ξένο τόπο, μόνος , μπερδεμένος, αλλά ασφαλής.
Είστε Πρόσφυγας!
Οι Έλληνες έχουμε νωπές ,πολύ νωπές , τέτοιες εικόνες στη μνήμη μας. Είναι εικόνες από την καταστροφή της Μικράς Ασίας και του Πόντου, από τους διωγμούς στην Κωνσταντινούπολη, από τον εμφύλιο, από τη διχοτόμηση της Κύπρου.
Εικόνες που η βιαιότητά τους σοκάρει, αλλά δυστυχώς, πολλές φορές, δε συνετίζει.
Υπάρχουν και στη χώρα μας «άνθρωποι» που δε βρίσκουν χρόνο να σκεφθούν τον πόνο του πρόσφυγα, που δε βρίσκουν στάλα αγάπης και καλοσύνης γι’ αυτά τα κυνηγημένα πλάσματα.
Οπωσδήποτε δε φταίμε εμείς ή ,εν πάση περιπτώσει, δε φταίμε μόνον εμείς, γι’ αυτό που τους έτυχε.
Η πατρίδα τους φταίει , ούτε συζήτηση. Αλλά ο δικός μας φόβος για μελλοντική ανεργία και φτώχεια. Η δική μας αίσθηση ανασφάλειας. Που ασφαλώς είναι υπαρκτά και ίσως λογικά, ως ένα σημείο, μήπως, όμως, εν τέλει , είναι και υπερβολικά;
Μήπως είναι , μερικές φορές και σκόπιμα ή και κατευθυνόμενα; Υπάρχουν Ιστορικά ή Λογοτεχνικά κείμενα που αποδίδουν, πολύ καλά , το αρνητικό κλίμα που υπήρχε για τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και του Πόντου στην Ελλάδα την μετά το 1922. Θλιβερές μνήμες και εικόνες. Υπάρχουν απαίσιες θύμησες και εικόνες απέναντι στους πρόσφυγες Κύπριους του 1974. Το κλίμα ήταν τότε αρνητικό ή και άκρως αρνητικό, στην περίπτωση του εμφυλίου.
Χρόνια μετά ζούμε όλοι αρμονικά σε αυτή τη χώρα και κανείς δε σκέφτηκε να κατηγορήσει αυτούς του Πρόσφυγες για την ανεργία, την ανασφάλεια, τη φτώχεια. Αντίθετα, γνωρίζουμε και αναγνωρίζουμε, πλέον, ότι έδωσαν στη χώρα μας μεγάλη αναπτυξιακή ώθηση. Μόνον που , το παράδοξο είναι πως, Ελάχιστοι, ευτυχώς , από αυτούς ,τους άλλοτε πρόσφυγες, δε βρίσκουν λίγη αγάπη, λίγη καλοσύνη, γι’ αυτούς τους νέους κυνηγημένους, τους νέους πρόσφυγες, που ζητάνε ασφάλεια στην αυλή τους. Όπως , κάποτε, ζητούσαν και πήραν οι ίδιοι και τα παιδιά τους!
Δεν είναι τραγικό ;
Χρειάζεται πολύ, πάρα πολύ , θάρρος και κουράγιο για να είσαι πρόσφυγας. Τι του στέρησε αυτού του ανθρώπου η πατρίδα του και βρίσκεται εδώ; Τι προϋποθέσεις όφειλε να διαμορφώσει η χώρα που τον φιλοξενεί , για να μπορέσουν όλοι να ζήσουν και αυτός μαζί , αρμονικά, χωρίς να χάσουν την πολιτισμική τους ταυτότητα ; Τι έσπρωξε; Τι σπρώχνει , επιτέλους, έναν πατέρα ή μια μητέρα να πάρουν στην αγκαλιά τους το παιδί ή τα παιδιά τους και να βαδίσουν μέσα σε άγνωστες χώρες μερόνυχτα. Νηστικοί, φοβισμένοι, απροστάτευτοι. Χιλιάδες χιλιόμετρα με κρύο, με βροχές ή καύσωνες;
Τι τους έσπρωξε να περάσουν από χιονισμένα βουνά ή ταραγμένες θάλασσες ώσπου να φτάσουν κάπου;
Άγνωστοι μεταξύ αγνώστων. Με ένα ,δύο, τρία, πέντε παιδιά, άρρωστα, νηστικά,, άυπνα και πάνω από όλα φοβισμένα;
Τι θα περίμενε λοιπόν ο καθένας μας, αν ήταν στη θέση τους; Πως θα ήθελε να του συμπεριφερθούν οι άγνωστοι εκείνοι;
Υπάρχει, ασφαλώς, η Ύπατη Αρμοστεία , που πρέπει να φροντίζει, έτσι ώστε ,να λυθούν αυτά τα προβλήματα. Έργο της είναι η διεθνής προστασία των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων των προσφύγων. Φτάνουν τα έξη , περίπου, χιλιάδες στελέχη της να βοηθήσουν τα δεκαεφτά εκατομμύρια εκτοπισμένους ανθρώπους, εντός και εκτός της χώρας τους, που ζητάνε άσυλο ή είναι πρόσφυγες επαναπατρισθέντες στις πέντε Ηπείρους;
Ένα βλέμμα στον ταραγμένο , τον πολύ ταραγμένο, δυστυχώς, κόσμο μας δίνει την απάντηση και μας δείχνει, πιστεύω, το χρέος μας.
Ο Ιωάννης Ρίζος είναι κ.ε.δ.π Δ/ντής Σχολείου-Συγγραφέας

Στο στερνό φως που βασιλεύει

Του Λάζαρου Τσουμένη

Δημοσιεύτηκε στις 29.08.2010

Μια μολυβιά στο ημερολόγιο θα σημάδευε την τελευταία Κυριακή του Αυγούστου, θα επικύρωνε το ψυχορράγημα του καλοκαιριού ως προς την επίσημη εκδοχή του. Ωστόσο, υπό το δόγμα των κλιματικών αλλαγών και την αβεβαιότητα των καιρικών φαινομένων δεν είμαστε βέβαιοι για την εποχή που διανύουμε. Ίσως το μικρό καλοκαιράκι να συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες, δεν αποκλείεται ωστόσο να μας εγκαταλείψει ξαφνικά και με συνοπτικές διαδικασίες να περάσουμε σε ψυχρότερες διακυμάνσεις του υδραργύρου. Δεδομένης της οικονομικής καχεξίας οι περισσότεροι θα προτιμούσαν να συμβεί το πρώτο από τη στιγμή που ο «μαύρος χρυσός» θα κοστίζει για θέρμανση όσο και ο… κίτρινος.
Μετά βεβαιότητας ωστόσο, με το πέρασμα στο Σεπτέμβρη τερματίζεται η εποχή της ραστώνης και μπαίνουμε σε ταχύτερους ρυθμούς, τουτέστιν νοερά και μόνο θα ανατρέχουμε στις εικόνες που αποτυπώσαμε το περασμένο καλοκαίρι, ανεξάρτητα από το περιεχόμενο των διακοπών ή το βαλάντιο που διαθέταμε. Εκείνο που έχει σημασία είναι όσα θα απομείνουν στο δίχτυ της μνήμης θα την κεντρίζουν σαν ένα διαρκές και ακούραστο εκκρεμές κόντρα στο χρόνο. Πιασμένα με μια κλωστή έτσι που το ένα να αναδύει το άλλο και φευγαλέα να συνταιριάζουν το ενσταντανέ με κρυμμένα συναισθήματα, καταχωνιασμένα στο βάθος της ανθρώπινης ύπαρξης.
Κι να συμφωνούμε ας κρατήσουμε κάτι από την υποθήκη του ποιητή: «Σφυρίζουν τα καράβια τώρα που βραδιάζει στον Πειραιά / σφυρίζουν ολοένα σφυρίζουν / μα δεν κουνιέται κανένας αργάτης / καμμιά αλυσίδα δεν έλαμψε βρεμένη στο στερνό φως που βασιλεύει / ο καπετάνιος μένει μαρμαρωμένος μες στ' άσπρα και στα χρυσά. / Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει / παραπετάσματα βουνών αρχιπέλαγα γυμνοί γρανίτες... / το καράβι που ταξιδεύει το λένε - ΑΓΩΝΙΑ 937».

Από την Οδύσσεια στο Ασκληπιείο

Του Λάζαρου Τσουμένη

Δημοσιεύτηκε στις 28.08.2010

Μπροστά στο ενδεχόμενο μιας αρχαιολογικής ανακάλυψης, που θα λάβει παγκόσμιες διαστάσεις εφόσον επαληθευτεί, δηλώνει πως βρίσκεται το ζεύγος των καθηγητών Θανάση Παπαδόπουλου, αρχαιολόγου και Λίτσας Κοντορλή-Παπαδοπούλου. Προ ημερών ανακοίνωσαν ότι στην βόρεια Ιθάκη έχουν φέρει στο φως «κτιριακό σύμπλεγμα σε δύο επίπεδα τα οποία επικοινωνούν με κλιμακοστάσια». Στα ανατολικά του συγκροτήματος εντοπίστηκε υπόγεια κρήνη η οποία είναι κτισμένη με αντίστοιχο τρόπο όπως στην Τίρυνθα και τις Μυκήνες, οι οποίες κατασκευάζονταν ώστε να εξυπηρετούν την ύδρευση ακόμα και σε περίοδο πολέμου. Χρονολογείται μάλιστα από εκτιμήσεις Γερμανού καθηγητή υδρολογίας γύρω στον 13ο αιώνα προ Χριστού. Βρισκόμαστε άραγε μπροστά στην ανακάλυψη του βασιλείου του Οδυσσέα και της Πηνελόπης, του μοναδικού ανάκτορου από τα ομηρικά έπη που δεν έχει ανακαλυφθεί; Θα το διαπιστώσουμε. Η πορεία των αρχαιολογικών ερευνών αργά ή γρήγορα θα έχει κατάληξη, εκείνο που έχει σημασία είναι ότι κάποιοι άνθρωποι αναζητούν μεθοδικά και επίμονα το νήμα της αρχαίας ελληνικής ιστορίας. Διότι σε τελική ανάλυση, η Οδύσσεια είναι το στίγμα του πρώτου περιπετειώδους ταξιδιού στην ανθρώπινη ιστορία και από τότε ποτέ δεν έπαψε ο κόσμος ολόκληρος να αναζητεί τη δική του Ιθάκη.
Ασφαλώς στο άκουσμα της είδησης ανάμικτα είναι τα αισθήματα ενός Τρικαλινού που διαπιστώνει ότι σε όλη την Ελλάδα αναζητούν αρχαία ευρήματα αλλά στον τόπο αυτό ελάχιστοι ενδιαφέρονται πραγματικά. Παρότι έχουν γίνει αναφορές για τους αρχαίους θησαυρούς που κρύβει το υπέδαφος, μόνο αποσπασματικές προσπάθειες έχουν αναληφθεί προκειμένου να «αναστήσουμε» το αρχαίο Ασκληπιείο και τις πολιτείες που άνθισαν στους αρχαίους χρόνους. Εν τούτοις τα υπάρχοντα ευρήματα μαρτυρούν ότι παρόμοιες ανακαλύψεις από το παρελθόν όχι απλά θα άλλαζαν, αλλά θα αναδείκνυαν σε πολλά επίπεδα την πορεία του τόπου τα μελλοντικά χρόνια.

Ο Βάσκος, τα Τρίκαλα και η μαζική άθληση

Του Λάζαρου Τσουμένη

8.06.2010
Το είχαμε επισημάνει με αφορμή την περυσινή προσπάθεια του Στέλιου Βάσκου, θα το επαναλάβουμε και τώρα. Αναντίρρητα του αξίζουν θερμά συγχαρητήρια για την τιτάνια προσπάθεια που έφερε σε πέρας και πρέπει να τύχει της ανάλογης τιμής γιατί απέδειξε για μια ακόμα φορά ότι ο αθλητισμός δεν είναι λόγια και ρεκλάμες αλλά οργανωμένη δουλειά και ψυχικά αποθέματα.
Εκείνο όμως στο οποίο πρέπει να προβληματιστούμε και να θέσουμε ερωτήματα έγκειται στη διαφορά μεταξύ του πρωταθλητισμού και της υπερπροσπάθειας σε διαζευκτική θέση με το επίπεδο της ερασιτεχνικής αντίληψης και της αναγκαιότητας του μαζικού αθλητισμού. Είναι γεγονός ότι από τη δεκαετία του ’80 η αναγκαιότητα της μαζικής άθλησης έθεσε κάποιες βάσεις που έφεραν καρπούς στους κόλπους της ελληνικής κοινωνίας, οι άνθρωποι έσπευσαν σε γήπεδα και γυμναστήρια να βελτιώσουν τη φυσική και κατ’ επέκταση την ψυχολογική τους κατάσταση. Συνέβαλαν σε αυτό οι προτροπές της Πολιτείας και η πλαισίωση των αθλητικών χώρων με καθηγητές φυσικής αγωγής που δεν είχαν σε τίποτα να ζηλέψουν από τους επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων έτσι ώστε να απομυθοποιήσουν λανθασμένες αντιλήψεις και να απλοποιήσουν την άσκηση για να προσαρμόζεται στις δυνατότητες του καθενός.
Σταδιακά όμως το φαινόμενο όπως άνθισε άρχισε να μαραζώνει. Είτε για λόγους οικονομικούς, είτε συγκυρίας και συνθηκών ζωής, (προσθέστε και τους χορηγούς) άρχισε να εμφανίζεται και το φαινόμενο του ανταγωνισμού όπου το σύνθημα αγωνιζόμαστε για τον αθλητισμό και όχι για τη νίκη υποκαταστάθηκε από τις βλέψεις για διάκριση, καλύτερους χρόνους, αναρωτιέται κανείς γιατί πρέπει σε λαϊκούς αγώνες να υπεισέρχεται ο παράγοντας του ανταγωνισμού.
Εκείνο που έχει σημασία είναι να επιστρέψει η αντίληψη της πραγματικής μαζικής άθλησης, να δημιουργηθούν κατάλληλοι αθλητικοί χώροι και να οργανωθούν φορείς που θα δίνουν την ευκαιρία στον εργαζόμενο, τον σπουδαστή, τον μαθητή, ακόμα και στον συνταξιούχο να γυμνάζεται για να βελτιώνει την υγεία του.
Τούτο πιστεύουμε αποτελεί το στοίχημα της επιτυχούς προσπάθειας του Τρικαλινού πρωταθλητή, διότι δεν νοείται με πόλη με τόσο λαμπρό παρελθόν να μην οργανώνεται πολύπλευρα για να διασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον.

Ένα βιβλίο – αναφορά στον Απόστολο Καλδάρα

Του Λάζαρου Τσουμένη

Δημοσιεύθηκε στις 23.11.2008

Αυτές τις μέρες κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο «Ιανός, ο μελωδός» το βιβλίο του Νίκου Χατζηνικολάου «Απόστολος Καλδάρας, αναφορά στη ζωή και το έργο του δημιουργού». Ο συγγραφέας, ανεψιός του μουσικοσυνθέτη, γεννημένος στην Αθήνα, βιολόγος και διευθυντικό στέλεχος σε φαρμακευτική εταιρεία, έφερε σε πέρας μια καταπληκτική πράγματι δουλειά καθώς μέσα από αυτή επώνυμοι του λαϊκού τραγουδιού, όπως ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, ο Μάκης Μάτσας, ο Βαγγέλης Κορακάκης και ο γιος του Κώστας μιλούν για τον Απόστολο. Εκείνο που καθιστά τη συγκεκριμένη έκδοση ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι το εκτενές αφιέρωμα στα Τρίκαλα και στα στέκια του ρεμπέτικου μέσα από το οποίο ξετυλίγεται το κουβάρι του χρόνου από τα πρώτα χρόνια της ζωής του στα «Αραπάτικα», τη συνοικία πίσω από το δικαστικό μέγαρο όπου ήρθε σε επαφή και επηρεάστηκε από τους ξεριζωμένους της Μικράς Ασίας, (Σ.Σ. το σπίτι του βρισκόταν πίσω από τη διασταύρωση Αχιλλέως και Αβέρωφ μέχρι πριν λίγα χρόνια όταν το ισοπέδωσε –κι αυτό- η διάνοιξη του δρόμου). Εξιστορώντας τα πρώτα χρόνια της μουσικής παρουσίας του Καλδάρα στα Τρίκαλα, ο συγγραφέας βασίζεται σε εκδόσεις Τρικαλινών συγγραφέων όπως το «Μια σερενάτα στο Ληθαίο» της Μαρούλας Κλιάφα, «Τωρινά και περασμένα και τα παλιά στέκια των Τρικάλων» του Νεκτάριου Κατσόγιαννου καθώς και σε δημοσιεύματα των εφημερίδων «Αναγέννηση» και «Θάρρος».
Το βασικό μέρος της καλλιτεχνικής δημιουργίας αποτελεί ένα ψηφιδωτό, πραγματικό θησαυρό όπου ο συγγραφέας προσπαθεί να διαφωτίσει όλες τις πλευρές κυρίως μέσα από αφηγήσεις επώνυμων καλλιτεχνών, δίνοντας έτσι αντικειμενικές διαστάσεις σε πράγματα που ελάχιστοι γνώριζαν. Ειδικά για την περίοδο των ινδοπρεπών τραγουδιών και την ενασχόληση του Καλδάρα με την εμπορική πλευρά του λαϊκού τραγουδιού ο Χατζηνικολάου τα αποδίδει σε πιέσεις που δέχτηκε από τη δισκογραφική εταιρεία με την οποία συνεργαζόταν και στον ανταγωνισμό που υφίστατο με τους άλλους δημιουργούς.
Στην έκδοση εμπεριέχεται ειδικό κεφάλαιο με τις δημιουργίες του συνθέτη που ηχογραφήθηκαν από το 1946 έως το 1960 στις 78 στροφές, από το 1961 έως το 1972 στα 45άρια, τα Τραγούδια της Μικράς Ασίας, ο Βυζαντινός Εσπερινός, Τελευταία Νύχτα, στίχοι από άλλες ολοκληρωμένες δουλειές, έργα αφιερωμένα στον Καλδάρα και συνοπτική καταγραφή της δισκογραφίας. Ένα πληρέστατο πραγματικά έργο που τιμά τον συνθέτη και τα Τρίκαλα.

Η εξέγερση κατά των Τούρκων και η δημιουργία του νεοσύστατου ελληνικού κράτους

Γράφει ο Λάζαρος Τσουμένης

Μια αξιόλογη μελέτη των πρώτων χρόνων της ελληνικής επανάστασης και εδραίωσης του νεοσύστατου κράτους αποτελεί η έκδοση «Από την Εξέγερση ενάντια στην τουρκική κυριαρχία στην προεδρία του Καποδίστρια». Πρόκειται για το βιβλίο: Christos Papathanassiou «Du soulement la Domination Turque a la presidence de Capodistrias» που μετέφρασε από τα γαλλικά η Μαρίνα Αθ. Λιούλιου η οποία όπως αναφέρει στο εισαγωγικό σημείωμα αποσκοπούσε να το μετατρέψει σε ένα χρηστικό εγχειρίδιο, όπως ήταν και η πρόθεση του συγγραφέα.
Το δοκίμιο είναι μοιρασμένο σε δύο κύρια κεφάλαια, το πρώτο υπό τον τίτλο «Η κατάσταση των Ελλήνων κάτω από τον τουρκικό ζυγό» (εξετάζεται η ύπαρξη «Κράτους ή Έθνους» και η θέση της Εκκλησίας κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας), και το δεύτερο «Οι πολιτικοί θεσμοί», ενώ στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζεται η «δημιουργία ενός Κράτους» 1821-1827, η «Οργάνωση του Κράτους ανατίθεται στον Κόμη Ιωάννη Καποδίστρια», η αξιολόγηση του έργου του και η διάρθρωση του νέου ελληνικού κράτους.
Ο συγγραφέας αναφέρεται στο σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισαν οι κοινότητες οι οποίες αποτέλεσαν το συνεκτικό κρίκο για επιβίωση των βυζαντινών θεσμών, παρόλα αυτά η φλόγα της λευτεριάς έβγαλε τους «κλέφτες», ενώ το 14ο αιώνα σχηματίστηκαν φρουρές από χριστιανούς, οι «αμαρτωλοί». Σε ειδικό κεφάλαιο αναλύεται ο ρόλος της Εκκλησίας και η τακτική των Τούρκων προς τους Πατριάρχες, ο ρόλος τους εκθειάζεται από το συγγραφέα, επισημαίνει ότι «τα μοναστήρια γίνονται οι εστίες της πνευματικής ζωής και η ακτινοβολία τους εξαπλώνεται σε όλη την έκταση της αυτοκρατορίας» και ιδιαίτερα το Άγιο Όρος.
Η έκδοση παρουσιάζει περιλαμβάνει κεφάλαια για τις πρώτες προσπάθειες πολιτικής δημιουργίας ενός κράτους ή για την ανύψωση της κεντρικής διοίκησης και σε αυτό συνέβαλαν οι τρεις Εθνοσυνελεύσεις. Η πρώτη στην Επίδαυρο 20 Δεκεμβρίου 1821 που ψήφισε το Προσωρινό Πολίτευμα της Ελλάδας δημιούργησε δύο σώματα το Νομοθετικό και το Εκτελεστικό, ακολούθησε το Βυζαντινό – Ρωμαϊκό Δίκαιο και στις εμπορικές υποθέσεις εφάρμοσε τον Εμπορικό Γαλλικό Κώδικα.
Ακολούθησε η Δεύτερη Εθνική Συνέλευση στο Άστρος Κυνουρίας (1823) με την αναθεώρηση του Συντάγματος όπου κατοχυρώνεται η προστασία της Ιδιοκτησίας, της τιμής και ασφάλειας του ατόμου, κανένα ανθρώπινο ον δεν μπορεί να πουληθεί ή να αγορασθεί, αναγνωρίζεται η Ελευθερία του Τύπου. Η τρίτη περίοδος οργάνωσης του επαναστατημένου Κράτους, ακολουθεί με την Εθνική Συνέλευση που διενεργείται σε δύο φάσεις: Αρχίζει τον Απρίλιο του 1826 στην Επίδαυρο και ολοκληρώνεται τον Μάρτιο του 1827 στην Τροιζήνα. Οι διαφωνίες ανάμεσα σε εκείνους που περίμεναν βοήθεια από την Αγγλία και αυτών που προσέβλεπαν στη Ρωσία, οδήγησαν την Εθνική Συνέλευση, να πάρει σοβαρές αποφάσεις για τη δημιουργία ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους με άσκηση της Εκτελεστικής Εξουσίας από έναν και μοναδικό. Με διάταγμα επιλέχτηκε σαν Πρόεδρος της Ελλάδας για μια θητεία επτά ετών ο Ιωάννης Καποδρίστριας.
Παρακολουθώντας κανείς το νεοσύστατο κράτος διαπιστώνει μια κατεστραμμένη εικόνα όπου ο λαός έχει εξαντληθεί από τους πολέμους και τη φτώχεια. Το έργο του Κυβερνήτη ήταν πράγματι τιτάνιο σε όλους τους τομείς, ξεκινώντας από τον οικονομικό τομέα όπου έκοψε το πρώτο νόμισμα, το «Φοίνικα» και συνήψε δάνειο 60.000.000 φράγκων, δημιούργησε υποδομές για Μεταφορές, εκσυγχρόνισε τη Γεωργία και το Εμπόριο. Μεγάλη βαρύτητα έδωσε στο νομοθετικό τομέα, την οργάνωση δικαστηρίων , εξασφάλισε δωρεά για να κτίσει την πρώτη Παιδαγωγική Ακαδημία. Άσκησε τα καθήκοντά του με συγκεντρωτικό τρόπο εξαιτίας των καταστάσεων της εποχής, αλλά συνέβαλε όσο λίγοι στη διοργάνωση του Ελληνικού Κράτους, στη διαμόρφωση των δομών ζωής του Έθνους. Η δολοφονία του χαρακτηρίζεται και από το συγγραφέα ως άνανδρη – αισχρή πράξη που καταδικάζεται στην εθνική συνείδηση.
*Η Μαρίνα Αθαν. Λιούλιου διπλωματούχος της Γαλλικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης εργάστηκε επί 23 χρόνια ως καθηγήτρια Γαλλικών στον ιδιωτικό τομέα. Παρακολούθησε μεταφραστικά σεμινάρια Γαλλικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης και ασχολείται πλέον με μεταφράσεις κειμένων. Όπως αποδεικνύεται καταφέρνει να προσφέρει πολύτιμο έργο μέσα από την παρουσίαση άγνωστων στο ευρύ κοινό κειμένων που έχουν συγγραφεί σε ξένες γλώσσες.

Μαρίνα Αθαν. Λιούλιου
Από την Εξέγερση ενάντια στην τουρκική κυριαρχία, στην προεδρία του Καποδίστρια
Μετάφραση από τα γαλλικά, Τρίκαλα 2009, σελ. 77

Ο Νέος Χαμένος Πόλεμος

ΜΑΡΟΥΛΑ ΚΛΙΑΦΑ Η Επιχειρηματικότητα στα Τρίκαλα (1881-1960)

Του Λάζαρου Τσουμένη

Οι άγνωστες όψεις της Οικονομικής Ιστορίας των Τρικάλων από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η πόλη απελευθερώθηκε από τον οθωμανικό ζυγό, μέχρι τα μέσα του 20ου οπότε είχε μεταβληθεί σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πολιτεία παρατίθενται στη μελέτη της κ. Μαρούλας Κλιάφα «Η Επιχειρηματικότητα στα Τρίκαλα (1881-1960) – Μια παραγνωρισμένη ιστορία». Όπως εξηγεί η συγγραφέας ο προσδιορισμός του «παραγνωρισμένου» αποδίδεται στην ενδεχόμενη αδιαφορία του κοινού να ενημερωθεί περί της επιχειρηματικής ιστορίας του τόπου η οποία υπήρξε αρκετά ενδιαφέρουσα, ακόμα και συναρπαστική σε ορισμένες πτυχές της. Διαπιστώνει κανείς ότι αποτελεί συνύφανση των μορφών αγροτικής παραγωγής (τσιφλίκια των γαιοκτημόνων) εκεί όπου οι βιομηχανικές και βιοτεχνικές υποδομές εξαρτήθηκαν βασικά από την πρωτογενή παραγωγή (καπνοκοπτήριο, αλευρόμυλοι, πρατήρια ρυζιού, τυροκομεία, εργοστάσια ξυλείας). Κατά τον τρόπο αυτό τίθενται οι βάσεις για την παραπέρα ανάπτυξη των παραγωγικών σχέσεων για τη δημιουργία βιομηχανικών Υφαντηρίων όπως Τεγόπουλου, Κλωτσοτήρα και Σακχαροποιείου Ζωγράφου τα οποία επεξεργάζονταν την πρώτη ύλη και παρήγαγαν τελικό προϊόν προς διάθεση στην αγορά, ενώ σταδιακά πλαισιώνονται από υποδομές στον τομέα των Μεταφορών όπως ο Θεσσαλικός Σιδηρόδρομος (1886), η Ηλεκτρική Εταιρεία Σταματόπουλου που κάλυψε τις ανάγκες ηλεκτροφωτισμού μέχρι την εξαγορά της από τη ΔΕΗ στα τέλη του 1957, η χαλβαδοποιία Μάτη που παρήγαγε και σησαμέλαιο από το σουσάμι, το εργοστάσιο Ζαχαρωδών προϊόντων Σταμουλάκη που παρήγαγε λουκούμια, καραμέλες και κουφέτα με μάστορα τον Τάκη Βάκη. Δίπλα στις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες στήθηκαν και μικρότερες όπως τα ποτοποιεία Χατζηστεργίου, Τεγόπουλου, Τσαγκούλη, των τριών πρώτων «πολυκαταστημάτων», το νηματουργείο Τραγανίτη, το Σαπωνοποιείο Σιάχου και Δημητρακόπουλου, όπως και εμπορικά καταστήματα Μαράβα, Δαυίδ, Φασούλα, Τσιναρίδη, Μαλικιώση. Επίσης τα ξυλεργοστάσια Δερπανόπουλου, Σούτητου, Κρίτσα, Ζαρδαβά. Μαυράκη κ.α. Μέχρι και πουροβιομηχανία εγκαταστάθηκε στα Τρίκαλα στις αρχές της δεκαετίας του 1920 με την επωνυμία ΕΒΕΣ που παρήγαγε πούρα Αβάνας και έκανε εξαγωγές με ικανοποιητικά κέρδη. Στα 1926 στην υποβαθμισμένη τότε συνοικία του Αγίου Κωνσταντίνου ο Θεόδωρος Κλιάφας ίδρυσε Ψυγείο – Παγοποιείο που παρήγαγε την εύγευστη λεμονάδα Κλιάφα και παρά την πυρκαγιά το 1931 η βιομηχανία συνέχισε να αναπτύσσεται εισάγοντας πρώτη στην Ελλάδα τα μεταλλικά πώματα crown με τον ανάλογο εξοπλισμό, ενώ μετά την ανάληψη της διεύθυνσης από τον γιο του ιδρυτή, Κώστα, η βιομηχανία αναπτύσσεται αλματωδώς, συνεχίζοντας μέχρι σήμερα την οικογενειακή παράδοση και καθιστώντας τον κοινωνικό της ρόλο ενεργό με τη μετατροπή του παλιού εργοστασίου σε Πολιτιστικό Κέντρο. Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη διαδραμάτισε η εταιρεία Μπουτ η οποία χάρη στις σύγχρονες μηχανικές εγκαταστάσεις κατασκεύαζε εργαλεία για αποστραγγιστικά έργα και επιδιόρθωνε βλάβες εσκαφέων, τρακτέρ, αυτοκινήτων, κυρίως όμως ανέλαβε και εκτέλεσε σημαντικά αποστραγγιστικά έργα και μεταξύ αυτών την εκτροπή του Ληθαίου ποταμού στη Θεόπετρα. Στα Τρίκαλα σημαντική ήταν η παρουσία ιδιωτικών τραπεζών όπως του Ηλία Κοέν, του Ιούδα Σολομών Μεγήρ και Σία, του Λάζαρου Μουχτάρη, η Τράπεζα Τρικκάλων με μετόχους τους Αλέξανδρο Παπαϊωαννίδη, Χρίστο Ντάκο, Αναστάσιο Σαμαρά, Νικόλαο Αναστασίου και τους αδελφούς Κωνσταντίνο Χατζηγάκη (λειτούργησε μέχρι το 1940), η Τράπεζα Θεοδοσόπουλου που ιδρύθηκε το 1938 και αναδείχθηκε σε ισχυρό οικονομικό παράγοντα της περιοχής μέχρι το θάνατο του τραπεζίτη το 1943 όταν τυχαία βρέθηκε ανάμεσα σε πυρά Γερμανών και του ΕΛΑΣ.

*Με την απλή και λιτή γραφή της η Μαρούλα Κλιάφα παρουσιάζει μια τοιχογραφία της επιχειρηματικής ιστορίας της πόλης η οποία αναδεικνύει αρκετούς πρωτοπόρους της τοπικής κοινωνίας που κατέστησαν την περιοχή μια από τις πιο δυναμικά αναπτυσσόμενες. Μέσα από τις γραμμές ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να τοποθετήσει τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις, να ενημερωθεί, να κρίνει, να συγκρίνει και να βγάλει τα συμπεράσματά του. Ίσως έτσι εκτιμήσουμε καλύτερα και την αξία του τόπου μας που αγνοούμε. Παρατίθεται πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό υλικό και ευρετήριο των ονομάτων που αναφέρονται στις σελίδες του βιβλίου.

ΜΑΡΟΥΛΑ ΚΛΙΑΦΑ

Η Επιχειρηματικότητα στα Τρίκαλα (1881-1960)

Μια Παραγνωρισμένη Ιστορία

Εκδόσεις Degiorgio, σελ. 240

Απογοήτευσε η Βραζιλία…

Του Λάζαρου Τσουμένη

3.07.2010
Να λοιπόν που η μεγαλύτερη ποδοσφαιρική διοργάνωση αποδείχθηκε ικανή να δημιουργήσει εκπλήξεις και μάλιστα πρώτου μεγέθους. Ο αποκλεισμός της Βραζιλίας με τα λαμπερά αστέρια και τους εκατομμύρια φίλους σε όλο τον κόσμο αποτελεί την πρώτη σπουδαία είδηση που βρήκε από την έναρξη της διοργάνωσης και πιθανότατα δεν θα υπάρξει άλλο αποτέλεσμα να την επισκιάσει. Απόλυτα δικαιωματική η πρόκριση της Ολλανδίας, της ομάδας των «οράνιε» που πέτυχαν να ανατρέψουν το 0-1 του πρώτου ημιχρόνου, σπάζοντας τα νεύρα των Βραζιλιάνων με την ισοφάριση στις αρχές του δεύτερου ημιχρόνου. Κυρίως όμως το ατού των παικτών από τη χώρα της τουλίπας ήταν το ποδόσφαιρο με επιθετικό προσανατολισμό σε αντίθεση με τους αντιπάλους που αντέστρεψαν τον αιώνιο ρυθμό των ξέφρενων επιθέσεων ρίχνοντας το κύριο βάρος στην άμυνα και αφήνοντας το κυνήγι των γκολ στο ταλέντο των παικτών της επίθεσης.
Εκείνο που δίνει διαστάσεις εντυπωσιασμού στην είδηση του αποκλεισμού της Βραζιλίας δεν είναι απλά η θεώρησή της ως ακλόνητο φαβορί για τον τελικό και φυσικά της κατάκτησης του κυπέλλου, αλλά παράλληλα η διαμόρφωση των ζευγαριών στη συνέχεια καθώς δεν αποκλείεται να προκύψει επανάληψη του τελικού του 1978 ανάμεσα σε Αργεντινή και Ολλανδία ή και του 1974 Γερμανίας – Ολλανδίας. Σημασία έχει ότι όλα από τώρα και στο εξής είναι ανοικτά και κανένα αποτέλεσμα δεν θα ξεπεράσει σε διαστάσεις τη χθεσινή έκπληξη, καθώς οι ομάδες που μετέχουν έχουν επιδείξει αρετές και ικανότητες να σπάσουν κάθε είδους προγνωστικά.
Συμπερασματικά επίσης εκείνο που έχει σημασία είναι να επιστρέψει το ποδόσφαιρο στον επιθετικό προσανατολισμό και να πάψουν οι προπονητές να παίζουν μόνο για το αποτέλεσμα. Μόνο έτσι θα υπάρξει θέαμα αντάξιο των ονομάτων και των δολαρίων που έχουν ξοδευτεί για τη διοργάνωση.

Μουσικός Οδοιπόρος

Του Λάζαρου Τσουμένη

15.11.2009
Ένα πολυδιάστατο οδοιπορικό στη ζωή του Γιάννη Πετρίδη, του μακροβιότερου ραδιοφωνικού παραγωγού και γνώστη των μουσικών ρευμάτων που επηρέασαν την Ελλάδα τις τελευταίες πέντε δεκαετίες, παρουσιάζει η ταινία της Νικόλ Αλεξανδροπούλου «Once In A Lifetime» που προβλήθηκε στο Δημοτικό Κινηματογράφο. Σημείο αναφοράς η εκπομπή του Πετρίδη (Δευτέρα - Παρασκευή, 4 έως 5) στην ΕΡΑ1 την οποία παρουσιάζει αδιάλειπτα από το 1975 (Δημήτρης Χορν διευθυντής της ΕΡΤ και Μάνος Χατζιδάκις διευθυντής Ραδιοφωνίας), όταν το «απαγορευμένο ροκ» έβρισκε την επαφή του με την ελληνική νεολαία, και νέα μουσικά κινήματα αναζητούσαν τρόπους έκφρασης. Το φαινόμενο βέβαια δεν ήταν καθαρά ελληνικό, η νεολαία πρωτοστατούσε στους κοινωνικούς αγώνες, η μουσική και τα τραγούδια της αμφισβήτησης ήταν κάτι παραπάνω από απλά ακούσματα, επηρέαζαν τον τρόπο ζωής.
Τούτο αποδείχθηκε βασικό ατού για τον Πετρίδη που έπαιζε στο ραδιόφωνο όσα δεν είχαν ακουστεί τα προηγούμενα χρόνια στην Ελλάδα και τη ζωντάνια αυτή συνδυασμένη με ειδήσεις, σχόλια και έγκυρη άποψη τη διατήρησε κοντά 35 χρόνια. Άντεξε ακόμα και τον ανταγωνισμό της ιδιωτικής ραδιοφωνίας, την κρίσιμη περίοδο που εμφανίστηκε το φαινόμενο των playlists, επέμενε να μην επιλέξει την εμπορικότητα και από τα μέσα του ’90 ένα κοινό άρχισε να ξαναγυρίζει («και ήταν ένα ψαγμένο κοινό, με ανοιχτούς ορίζοντες, που μπορούν να δεχτούν από τον Cole Porter μέχρι τον Stravinsky κι από κει στον Coltrane και τους Pearl Jam».Αθηνόραμα 15.10.2009).
Μέσα από ενδιαφέρουσες αφηγήσεις στις τσιμεντένιες γειτονιές της Αθήνας που μεγάλωσε και στο μαγαζάκι (κουρείο) του πατέρα του, ο Πετρίδης αναφέρεται στα μουσικά βιώματα «κυνηγάω από μικρός να δώσω μια εικόνα στο συναίσθημα που μου προκαλεί το άκουσμα ενός τραγουδιού» και στο πάθος του για τη συλλογή δίσκων που θεωρείται από τις πλουσιότερες παγκοσμίως. Αντιμετωπίζει ωστόσο με περίσκεψη το μέλλον της μουσικής με την διάθεσή της μέσω internet καθώς τα κίνητρα των δημιουργών εξανεμίζονται.
Η κορύφωση έρχεται με ένα ταξίδι στους αχανείς αυτοκινητόδρομους του Los Angeles, τις γειτονιές του San Francisco και την έρημο του Joshua Tree όπου ο Πετρίδης θέλει να αγγίξει τους τάφους που φιλοξενούν την τέφρα του Gram Parson, να δει τους βράχους που ενέπνευσαν τους U2, να νιώσει Δεσμώτης του Ιλίγγου (A.Hitchcock) και να αγναντέψει τον κόλπο του ενέπνευσε τον Κέρουακ.

Μια λαϊκή νύχτα για τους Τρικαλινούς…

Του Λάζαρου Τσουμένη

9.07.2009
Ο Δημήτρης Μητροπάνος, ή Μητσάρας για τους λαϊκούς ανθρώπους, πέτυχε κάτι το ακατόρθωτο: Στις ζεστές από τον καυτό ήλιο κερκίδες του σταδίου, τη νύχτα της Τρίτης συνένωσε με τη χαρισματική φωνή και τη λεβεντιά του, αλλά κυρίως με την αγάπη που έχει αποδεδειγμένα εκφράσει για την ιδιαίτερη πατρίδα του, χιλιάδες Τρικαλινούς όλων των ηλικιών και τάξεων. Τόσο κόσμο το στάδιο βίωσε κυρίως στα μεγάλα ντέρμπι και τις σημαντικές αθλητικές διοργανώσεις, ίσως γι αυτό ο λαϊκός βάρδος δεν παρέλειψε να φορέσει για άλλη μια φορά το κασκόλ του Α.Ο. Τρίκαλα όταν του προσφέρθηκε από νεαρούς.
Αυτός ο συνειρμός έπαιξε ρόλο και στα λίγα λόγια που κατάφερε να πει στην εισαγωγή, εκφράζοντας τη συγκίνησή του γιατί «βρίσκομαι ανάμεσά σας» και στο γήπεδο αυτό «όπου έπαιξα κι εγώ κάποτε», πιστεύοντας πως αργότερα θα ξεπερνούσε τη συγκίνησή του. Το αντίθετο συνέβη. Αυτό ακριβώς το αίσθημα της συγκίνησης αντί να υποχωρεί, ανέβαινε όσο προχωρούσε το ρεπερτόριο, και κυριαρχούσε μέσα από επιτυχίες από το νέο δίσκο «Στη Διαπασών» όπως το «Ένα τσιγάρο για το δρόμο» αλλά και της κλασικής περιόδου με την ανεπανάληπτη σφραγίδα του στο ελληνικό τραγούδι. (Ποιοτικές αποδείχθηκαν και οι φωνές της Ελεονόρας Ζουγανέλη, του Γιώργου Καραδήμα και της Ασπασίας Θεοφίλου που διεύρυναν τα όρια εκφραστικότητας μέσα από πετυχημένες συνθέσεις νεότερων εποχών και ρευμάτων).
Αντί να πέφτει η συγκίνηση αντίθετα αυξανόταν, ιδίως από τη στιγμή που η φωνή του τροβαδούρου συνεπήρε το ρυθμό με τις παλιές αυθεντικές στιγμές του «Κάνε κάτι να χάσω το τρένο», «Άκου…», κι ύστερα γινόταν παραλήρημα στις στροφές του «Όσοι με το χάρο γίναν φίλοι/ με τσιγάρο φεύγουνε στα χείλη/ στα τρελά τους όνειρα δοσμένοι/ πάντα γελαστοί, πάντα γελαστοί/ πάντα γελαστοί και γελασμένοι». Μέχρι το ζεϊμπέκικο επί σκηνής, σαν αποχαιρετιστήριο για την όμορφη βραδιά, που έμελε να κλείσει στο ξέσπασμα ψυχής μέσα στους στίχους του Ηλία Λυμπερόπουλου: «Δυο νύχτες ανταμώσανε πάνω στα δάκρυα μου η νύχτα που σε γνώρισα κι η νύχτα που χωρίζουμε και κλαιν τα όνειρα μου, θα πνίξουν τη καρδιά μου. Χωρίς την αγάπη σου θα ήμουνα μόνος». Νάσαι καλά Μητσάρα, για τα Τρίκαλα θα είσαι πάντα ένα σύμβολο που ενώνει.

Μάγεψε η αρμονική φωνή της Χαρούλας

Του Λάζαρου Τσουμένη

29.08.2009
«Σε πόρτα και αγκαλιά ανοιχτή δε λέμε όχι…». Αυτή ήταν η απάντηση της Χαρούλας Αλεξίου όταν κλείνοντας η αυλαία της συναυλίας ο Νομάρχης κ. Βλαχογιάννης προσέφερε μια ανθοδέσμη, και εκφράζοντας τις ευχαριστίες όλων της ζήτησε να δεσμευτεί ότι θα έλθει ξανά στα Τρίκαλα. Φυσικά δεν χρειαζόταν περισσότερα λόγια, η ίδια η καλλιτέχνης είχε εκφράσει το θαυμασμό της για την ανεπανάληπτη πλημμυρίδα του κόσμου όμοια της οποίας δεν συνάντησε σε όσα μέρη κι αν ταξίδεψε από το βορά έως το νότο της Ελλάδας. Σε αυτό συνέβαλε η δωρεάν είσοδος αλλά έως ένα βαθμό. Εκείνο που αποδεικνύεται, για άλλη μια φορά, είναι ότι η ελληνική μουσική παραμένει ριζωμένη στις καρδιές των Τρικαλινών, είναι αυτή που τους εκφράζει, κυρίως στο λαϊκό, έντεχνο, ρεμπέτικο και φυσικά τα αυθεντικά δημοτικά ακούσματα. Αυτά άλλωστε όπως έχουμε αναφέρει και παλαιότερα από τη στήλη, αποτελούν μια αλληλένδετη συνέχεια, οι ρίζες τους χάνονται στα βάθη των αιώνων στις πηγές τους αρχαίου ελληνικού λυρισμού και στη διατήρησή τους μέσα από τη βυζαντινή και εκκλησιαστική μουσική. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τσιτσάνης μυήθηκε στα πρώτα ακούσματα παρακολουθώντας τον πατέρα του να παίζει σε έγχορδο κλέφτικα τραγούδια στα οποία βασίστηκε όχι μόνο η αρχική αλλά και η μετέπειτα έμπνευσή του.
Να λοιπόν γιατί ο κόσμος ξεσηκώνεται όταν ακούει λαϊκές επιτυχίες ή τον συνεπαίρνουν οι μελωδίες του έντεχνου. Δεν ήθελε συνεπώς και πολύ αυτό το κοινό να απογειωθεί σε ένα μαγικό ταξίδι με την αρμονική φωνή της Χαρούλας, αλλά και εκείνη να δείχνει πως συμμετέχει με όλη τη δύναμη της καλλιτεχνικής ψυχής της. Γύρισε πίσω το χρόνο τραγουδώντας «φεύγω και αφήνω πίσω μου συντρίμμια», για τις γυναίκες αφιέρωσε το «έχει πανσέληνο απόψε κι είναι ωραία» και για όσους ελπίζουν αποκάλυψε ένα από τα καινούργια κομμάτια που θα κυκλοφορήσουν τον Οκτώβριο «Ο άνθρωπός μου». Όταν ήρθε η ώρα να κλείσει φόρτισε το κλίμα με τι άλλο, το κλασικό «Όλα σε θυμίζουν» όπου στους τελευταίου στίχους έβαλε την ψυχή της τραγουδώντας α καπέλα. Μια πραγματικά ωραία βραδιά για τα Τρίκαλα από πολλές απόψεις.

Κιλελέρ και Μαρίνος Αντύπας

Του Λάζαρου Τσουμένη

7.03.2010
Η συμπλήρωση εκατό χρόνων από την αιματοβαμμένη εξέγερση του Κιλελέρ αποτελεί ένα ορόσημο, σημείο αναφοράς όχι μόνο για τον αγρότη αλλά για κάθε καταπιεσμένο και αδικημένο άνθρωπο. Δίνει το έναυσμα να κρατηθεί ζωντανή η ελπίδα, να ξανανθίσει πάλι η αισιοδοξία να δυναμώσει η θέληση για αγώνα έστω και κάτω από τις πιο δυσβάστακτες και άνισες συνθήκες. Το κίνημα του Κιλελέρ γεννήθηκε μέσα από τα οξυμμένα προβλήματα των κολίγων της θεσσαλικής γης στην οποία μετά την απελευθέρωσή της το 1881, οι τσιφλικάδες απέκτησαν πλήρη κυριότητα των μεγάλων εκτάσεων που είχαν επί τουρκοκρατίας (έως τότε διέθεταν μόνο δικαίωμα είσπραξης των προσόδων), ενώ οι κολίγοι αντιμετωπίστηκαν με καθεστώς δουλοπάροικου, χάνοντας και τα πατροπαράδοτα δικαιώματα του οθωμανικού δικαίου επί των κοινόχρηστων χώρων του τσιφλικιού (γη, σπίτια, δάση και βοσκοτόπους). Ο ρόλος των νέων φεουδαρχών υπήρξε καθοριστικός στην αγροτική οικονομία, ειδικά στη φάση εκσυγχρονισμού των δομών της παραγωγής και τη μετεξέλιξη της οικονομίας.
Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς γιατί εκείνες οι ηρωικές ημέρες του 1910 αποτελούν το φάρο που σηματοδοτεί την απελευθέρωση των εργατών γης από το μαστίγιο του τσιφλικά ο οποίος καθόριζε τα πάντα, ακόμα και την ύπαρξή του. Οφείλουμε συνεπώς σήμερα να επισημάνουμε το ρόλο που διαδραμάτισε για τους εξαθλιωμένους ξωμάχους εκείνη η ηρωική φυσιογνωμία του Μαρίνου Αντύπα, του αγωνιστή που έπεσε θύμα του δολοφονικού σχεδιασμού των μεγαλοτσιφλικάδων. Δεν τον πτόησαν οι διώξεις, οι φυλακίσεις και οι απειλές. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια που είχε απευθύνει στους εξαθλιωμένους Θεσσαλούς κολίγους, καθώς διέτρεχε τον κάμπο απ’ άκρη σ’ άκρη, και με φλογερούς λόγους τους προέτρεπε να διεκδικήσουν τα δικαιώματα τους πάνω στη γη που οι ίδιοι καλλιεργούσαν: «Εμένα θα με σκοτώσουν, μα όπου κι αν με βρει το κακό να ‘ρθείτε να με πάρετε, θέλω και νεκρός να είμαι ανάμεσά σας». Δολοφονήθηκε άνανδρα τη νύχτα της 8ης Μαρτίου 1907 από τον πληρωμένο δολοφόνο Ιωάννη Κυριακού σε ηλικία 35 ετών. Τάφηκε στο Ομόλιο. Η απουσία του ονόματός του από την ονοματοθεσία πολλών αγροτικών πόλεων κάτι παραπάνω από κραυγαλέα, ευελπιστούμε να αποκατασταθεί.

Η «μαύρη τρύπα» στο ΙΚΑ και τον ΟΑΕΕ

Του Λάζαρου Τσουμένη

1.10.2009
Ούτε η υπουργός Απασχόλησης αμφισβήτησε την ανάγκη που προέκυψε για σημαντική ενίσχυση της ρευστότητας δύο ασφαλιστικών ταμείων, του ΙΚΑ και του ΟΑΕΕ, προκειμένου να ανταποκριθούν στις τρέχουσες υποχρεώσεις τους, έστω κι αν αποκλίνει κατά μερικές δεκάδες δισεκατομμύρια στο ποσό της «μαύρης τρύπας». Θεωρείται, όπως διαπιστώνουμε σύνηθες φαινόμενο να καταθέτουν τα ασφαλιστικά ταμεία αίτημα για ενίσχυση από το Δημόσιο, το οποίο ιεραρχεί διαφορετικά τις προτεραιότητές του, εν αγνοία των ασφαλισμένων. Η επιχορήγηση των Ταμείων από τον προϋπολογισμό αφορά μια πτυχή, οι ευθύνες του κράτους διατρέχουν ολόκληρο το φάσμα της λειτουργίας του ασφαλιστικού, αυτό καθορίζει τη στελέχωση και την πολιτική των Ταμείων σε μια σειρά βασικών ζητημάτων που σχετίζονται με την είσπραξη των εισφορών, τη «μαύρη εργασία», την ιατρική και φαρμακευτική περίθαλψη κ.ά.
Κουβεντούλα μπορεί να γίνεται για την επιχορήγηση του κράτους στα Ταμεία, αλλά ταυτόχρονα διαιωνίζεται η ολιγωρία του μηχανισμού είσπραξης των εισφορών όπου χάνονται τεράστια ποσά. Και σαν να μη φθάνει αυτό, έρχεται το ίδιο το κράτος και επιβραβεύει τους κακούς εργοδότες μέσα από τις ρυθμίσεις των οφειλών, ενώ θα μπορούσε να αναζητήσει εγκυρότερο τρόπο για την εξυπηρέτηση όσων αντιμετωπίζουν πραγματικό πρόβλημα στην τακτοποίηση της οφειλής. Κατάντησαν έτσι, στην πρόσφατη ρύθμιση του ΙΚΑ στην οποία προχώρησε η κυβέρνηση από τα τέσσερα δισ. – ποσό στο οποίο υπολογίζονται οι ανείσπρακτες οφειλές – να συγκεντρωθεί ποσοστό 1%, της τάξης των 170 εκατ. ευρώ (!). Οι πάσης φύσεως κακοπληρωτές εξυπηρετούνται ακόμα και στην περίπτωση που ενταχθούν στη ρύθμιση, αφού πληρώνουν μια δόση, οπότε δικαιούνται φορολογικής ενημερότητας και στη συνέχει «τρέχα γύρευε».
Κάποτε πρέπει όλοι να σοβαρευτούμε. Τα Ταμεία να λειτουργούν ανεξάρτητα από πολιτικές επιρροές και το δημόσιο να προχωρήσει στη εξόφληση των δικών του οφειλών προς αυτά. Το σύστημα ελέγχου της εργασίας και είσπραξης των ασφαλίστρων να διεκπεραιώνεται μέσω μηχανογραφικού συστήματος και η ιατρική – φαρμακευτική περίθαλψη να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ασφαλισμένων χωρίς τσιγκουνιές ή σπατάλες. Οι συντάξεις πρέπει να απονέμονται σε ελάχιστο χρόνο και το ύψος να εξυπηρετεί τις πραγματικές ανάγκες των απόμαχων της εργασίας. Εν τέλει όλα δείχνουν πως οδεύουμε σύντομα σε μια αναζωπύρωση του ασφαλιστικού ζητήματος, τουλάχιστον να απαιτήσουμε τις καλύτερες το δυνατόν λύσεις.

Η Μακρόνησος, ως διατηρητέο μνημείο

Του Λάζαρου Τσουμένη

22.04.2010
Μακρόνησος, ο τόπος του μαρτυρίου, το νησί σύμβολο απέναντι σε κάθε εξουσία που επιδιώκει να ταπεινώσει τον άνθρωπο, να τον γονατίσει και να τον ξευτελίσει επεμβαίνοντας στις ιδέες, τη συνείδηση, ακόμα και στα συναισθήματά του. Στο νησί αυτό αφιερώθηκε τη νύχτα της Τρίτης σημαντικό μέρος της εκπομπής «Αθέατος Κόσμος» με αφορμή τη θλιβερή επέτειο του πραξικοπήματος. Παρουσίασε μεταξύ των άλλων τον διοικητή του Αστυνομικού Τμήματος Λαυρίου ο οποίος έχει κάνει σημαντική δουλειά συγκεντρώνοντας τα στοιχεία της έκθεσης όπου περιγράφεται η κατάσταση του νησιού την οποία προώθησε προς την εισαγγελία χωρίς μέχρι σήμερα να υπάρξει ανταπόκριση! Άφησε μάλιστα ο αστυνομικός ανοικτό το ενδεχόμενο μέσα από δημοσιογραφική έρευνα να αποδειχθεί εάν και κατά πόσον εκτάσεις του νησιού έχουν δηλωθεί από ιδιώτες στο Κτηματολόγιο (να εξεταστεί δηλαδή εάν κρατική ή τοπική εξουσία έχει πουλήσει εκτάσεις του νησιού ή έχουν καταληφθεί).
Η Μακρόνησος, σύμφωνα με ρεπορτάζ που δημοσιεύθηκε στον «Ριζοσπάστη» (6.7.2008) «καθιερώθηκε ως ιστορικός τόπος στις συνειδήσεις των νεότερων γενιών χάρη στους αγώνες των μαρτύρων της, του λαϊκού κινήματος και των κομμουνιστών που διέσωζαν, με κάθε τρόπο, την ιστορική μνήμη στα δύσκολα χρόνια του μετεμφυλιακού καθεστώτος και έως τις μέρες μας». Η σχετική απόφαση υπογράφηκε τον Μάιο του 1989 από την τότε υπουργό Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη και χαρακτήριζε ως «ιστορικά διατηρητέα μνημεία όλα τα κτίρια της Μακρονήσου, γιατί πολλά από αυτά κτίστηκαν από τους ίδιους τους κρατούμενους».
Σήμερα οι κτηνοτρόφοι εξακολουθούν να βόσκουν τα ποίμνια στο νησί, (ακόμα και εκκλησίες που έχουν κτιστεί από κρατούμενους έχουν καταντήσει ποιμνιοστάσια), οι παράνομοι κυνηγοί να σκοτώνουν τα αγριόγιδα και το χειρότερο, να μετατρέπεται σε νεκροταφείο αυτοκινήτων, πιθανόν στο μέλλον να τοποθετηθούν και ανεμογεννήτριες. Ενδεικτικό της αδιαφορίας των αρμοδίων είναι ότι δεν εμποδίζουν τη βεβήλωση διορίζοντας έστω έναν φύλακα στο χώρο. Το κυριότερο θα είναι να αποκατασταθεί η ιστορική φυσιογνωμία του νησιού, να αποτραπούν οι αυθαιρεσίες και καταπατήσεις και να δοθεί ως επισκέψιμος χώρος με τακτικά δρομολόγια από το Λαύριο για όλους εκείνους που έχουν δικαίωμα να διατηρούν έναν συμβολικό τόπο προσκυνήματος στους αγωνιστές που πάλεψαν και συχνά θυσιάστηκαν για τις ιδέες τους.

Η κτηνωδία της «Εντελβάις»

Του Λάζαρου Τσουμένη

28.10.2009
Γερμανικός στρατός κατοχής: Μεραρχία «Εντελβάϊς». Η Μεραρχία της σφαγής και της κτηνωδίας, που έδρασε σαν εκτελεστικός μηχανισμός σε βάρος αμάχων ως αντίποινα για τις απώλειες των δυνάμεων κατοχής από την ψυχωμένη Αντίσταση. Στο Δίστομο, στα Καλάβρυτα, στο Κομμένο Άρτας, στους Πύργους Κοζάνης, στην Κάνδανο Χανίων, στα Αμιρά Ηρακλείου, στο Δομένικο Ολύμπου αλλά και στην επιχείρηση στα χωριά της Νότιας Πίνδου τον Οκτώβριο 1943 συναντάμε ως επί το πλείστον την ίδια Μεραρχία με τη ναρκισιστική ονομασία.
Από το βιβλίο του Δημήτρη Ι. Κωνσταντινίδη «Επιχείρηση «Πάνθηρας» - Οι Γερμανοί εισβάλουν και πυρπολούν την Πίνδο» δανειζόμαστε τις ακόλουθες γραμμές (όπως καταχωρήθηκαν στη στήλη «Σελιδοδείκτης στον Κόσμο του Βιβλίου». ΕΡΕΥΝΑ 19.12.2008). «Φρίκη προκαλεί η αναφορά στη συμπεριφορά των Γερμανών στρατιωτών –παρά τις περί του αντιθέτου εντολές όπως ισχυρίζονται οι ανώτεροι – να κλείνουν τις ηλικιωμένες γυναίκες σε καλύβες και να τις καίνε ζωντανές. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η αναφορά στην τύχη των πρωταγωνιστών της επιχείρησης ορισμένοι των οποίων σκοτώθηκαν μετά την αποχώρηση κυρίως στη Σερβία, ωστόσο ένας βασικός κορμός της Μεραρχίας «Εντελβάις» εξακολουθεί να διοργανώνει συνεστιάσεις για τα «ανδραγαθήματά της» χωρίς να παραλείπει να προπαγανδίζει τις ιδέες του 3ου Ράιχ. Ουδείς φυσικά θυμάται κάτι από εγκλήματα κατά αμάχων που διέπραξαν οι Ομάδες Μάχης. Σήμερα η 1η Ορεινή Μεραρχία «Εντελβάις» είναι και πάλι στην επικαιρότητα καθώς 250 στρατιώτες της σταθμεύουν στο Αφγανιστάν».
Αναφορά στην κτηνωδία και την ανανδρία των ναζιστικών αντιποίνων, θα υπάρξει στα πλαίσια ενός ολοήμερου αφιερώματος της κρατικής τηλεόρασης από την εκπομπή του Χρήστου Βασιλόπουλου «Η μηχανή του χρόνου» (ΝΕΤ ώρα 10 το βράδυ) η οποία αναφέρεται στη σφαγή στο χωριό Κομμένο της Άρτας όπου βρήκαν τραγικό θάνατο 317 Έλληνες πατριώτες. Ρωτήθηκε ο δημοσιογράφος σε συνέντευξη (Αδέσμευτος 27.10.2009) αν οι Ναζί δικάστηκαν και πλήρωσαν για το έγκλημα στο Κομμένο. Η απάντησή του: «…καταγράφηκαν μεγάλα εγκλήματα αλλά έμειναν ατιμώρητα. Αυτός ο λόχος, η μεραρχία Εντελβάις ομολόγησε τα εγκλήματά της αναγνωρίζοντας τα πρόσωπα της σφαγής από φωτογραφίες του γάμου της Αλεξάνδρας. Η σύγχρονη Γερμανία γνωρίζει όλες τις θηριωδίες αλλά έκλεισε τον φάκελο του πολέμου στην Ελλάδα όταν δέχτηκε την δεκαετία του 60, αρκετούς μετανάστες από την Ελλάδα για να δουλέψουν στις γερμανικές βιομηχανικές πόλεις».

Η αυτόνομη τοπική οικονομία μας

Του Λάζαρου Τσουμένη

25.05.2009
Ένα χρονικό διάστημα μετά την παρουσίαση της έρευνάς του στο 8ο Συμπόσιο Τρικαλινών σπουδών ο συμπολίτης Σωτήριος Γοργογέτας αποτυπώνει στο «Τζαμί» με φωτογραφίες το θέμα του «Νερόμυλοι – Νεροτριβές – Μαντάνια – Νεροπρίονα στην περιοχή Ασπροποτάμου Τρικάλων» με διοργανωτές ΠΟΔΤ και ΣΦΛΜΤ. Γενικότερα το φωτογραφικό υλικό που έχει συγκεντρωθεί ζωντανεύει τη διαχρονική εξέλιξη της τοπικής οικονομίας η οποία από τον πρωτογενή αγροτικό τομέα αναδείχθηκε μεταπολεμικά σε πιο ώριμα επίπεδα για την οικονομία της αγοράς. Παρατηρώντας τα στοιχεία που παραθέτει ο κ. Γοργογέτας διαπιστώνουμε την εν δυνάμει αυτονομία της αγροτικής οικονομίας η οποία μέσα από μια εκπληκτική αλυσίδα επεξεργαζόταν την πρώτη ύλη και κατάφερνε να εξασφαλίσει τόσο την επιβίωσή της όσο και το νοικοκυριό της.
Από τη Γεωργία παραγόταν σιτάρι, καλαμπόκι και κριθάρι τα οποία μετέτρεπε σε είδη διατροφής ο Νερόμυλος χάρη στη δύναμη του νερού και τις μυλόπετρες που αποτελούσαν θαυμαστά δημιουργήματα ειδικών μαστόρων (εκφραστική η φωτογραφία του Τ. Τλούπα από την Τύρνα). Το νερό πέφτοντας από μια δεξαμενή ψηλά γυρίζει τις μυλόπετρες που συνθλίβουν τους σπόρους και δίνουν το αλεύρι.
Από το δάσος μετέφεραν τα ξύλα στο νεροπρίονο που τα πριόνιζε ώστε να κατασκευαστούν κατοικίες και οικήματα, είχε δύο μηχανισμούς που κινούσαν το πριόνι και προωθούσαν τον κορμό για να σκιστεί.
Από την Κτηνοτροφία παρήγαγαν κρέας, γάλα, μαλλί. Το μαντάνι χρησίμευε για την κατεργασία των μάλλινων υφασμάτων – σκουτιών (κατασκευασμένων από γίδινο μαλλί για να μη τα διαπερνά η βροχή) τα οποία χτυπούσε με ειδικά σφυριά ώστε να γίνουν πιο αφράτα και να δέσουν τα νήματα πριν το ετήσιο πλύσιμο. Όσο για τη νεροτριβή ή δρυστέλα είναι μια κατασκευή που αποτελείται από ένα ξύλινο κώνο ύψους 2,5 μ.και διαμέτρου 1,8 μ. του οποίου το μεγαλύτερο τμήμα είναι θαμμένο στο έδαφος ή τεχνητό από ξερολιθιά ώστε η πίεση του νερού να μην ανοίγει τα τοιχώματα. Χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα για να πλένουν τα υφαντά στον αργαλειό, μάλλινα σκεπάσματα και στρωσίδια, ενώ όταν οι νοικοκυρές ύφαιναν στον αργαλειό φλοκάτες ή κουβέρτες μπαχτές (χωρίς φλόκο), οι δρυστέλες χρησίμευαν να ξεστρίβουν τον φλόκο (το νήμα που έγνεθαν με την ρόκα) και να δίνουν ωραία εμφάνιση στις φλοκάτες.
Αξίζει να αφιερώσει κανείς λίγο χρόνο για προλάβει να πάρει μια ιδέα από τον παλιό σπουδαίο κόσμο.

Βγήκαν στους δρόμους χιλιάδες Τρικαλινοί

Του Λάζαρου Τσουμένη

6.05.2010
Δυναμικά και ειρηνικά οι Τρικαλινοί διαδήλωσαν στους δρόμους της πόλης κατά των κυβερνητικών μέτρων που πλήττουν ανεπανόρθωτα το βιοτικό τους επίπεδο, μειώνουν τις αντοχές των συνταξιούχων και εξοντώνουν τεράστια τμήματα της νεολαίας που θα αντιμετωπίζουν όλο και εντονότερα το φάσμα της ανεργίας και του φτηνού μεροκάματου. Οι δύο συγκεντρώσεις που διοργανώθηκαν έδωσαν ένα ιδιαίτερο χρώμα στις προσδοκίες των εργαζομένων καθώς τους δόθηκε η δυνατότητα να εκφράσουν την απαίτηση για μια καλύτερη ζωή από αυτή που τους επιφυλάσσουν οι κυβερνώντες, οι διεθνείς οργανισμοί του κεφαλαίου και τα αδίστακτα πιράνχας των αγορών.
Η συγκέντρωση του ΠΑΜΕ στην κεντρική πλατεία υπήρξε η μεγαλύτερη που διοργανώθηκε τα τελευταία χρόνια στα Τρίκαλα, ισάξια εκείνης που είχε διοργανωθεί από όλες τις συνδικαλιστικές παρατάξεις στις αρχές της δεκαετίας κατά του ασφαλιστικού νομοσχεδίου το οποίο και αποσύρθηκε. Είδαμε συμπολίτες όλων των εργασιακών χώρων και ηλικιών, ανεξαρτήτως ιδεολογικών και κομματικών προτιμήσεων να παρίστανται με ενωτικό πνεύμα και αγωνιστική διάθεση στη συγκέντρωση και να διαδηλώνουν στην πορεία που διέτρεξε κυκλικά όλους τους κεντρικούς δρόμους της πόλης για να καταλήξει μπροστά στο κτίριο της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης. Εκεί τα συνθήματα των διαδηλωτών και τα μηνύματα από τα μεγάφωνα ανανέωσαν το ραντεβού για τις επόμενες κινητοποιήσεις. Το ποτάμι ξεκίνησε και δεν είναι κανείς σε θέση να το γυρίσει πίσω. Καμιά ύποπτη ενέργεια σε βάρος του απλού εργαζόμενου, κανένα σκηνικό καπηλείας δεν θα μπορέσει να εκτρέψει τους αγώνες που ξεκίνησαν για να αποτρέψουν την υποταγή στους βάναυσους νόμους του διεθνούς κεφαλαίου. Τουλάχιστον όσοι προτίμησαν να θυσιάσουν το χθεσινό μεροκάματο στο βωμό των αγωνιστικών διεκδικήσεων θα έχουν ήσυχη τη συνείδησή τους ότι προσπάθησαν να κάνουν κάτι τόσο για τους ίδιους, όσο και για το μέλλον των ανθρώπων που θα ζήσουν στη χώρα αυτή. Κάποιοι άλλοι ίσως να προτίμησαν να εξασφαλίσουν το μεροκάματο για να μην υποστούν νέα αφαίμαξη στις δύσκολες μέρες που έρχονται, να γνωρίζουν πάντως ότι τα μέτρα θα έρχονται και θα ξανάρχονται κατά κύματα όλο και πιο άγρια απέναντι στα δικαιώματα που κατακτήθηκαν με αίμα και δοκιμασίες μέσα από διαρκείς αγώνες.

Από τα αρτεσιανά στα εμφιαλωμένα…

Του Λάζαρου Τσουμένη

17.05.2009
Σε σειρά δημοσιευμάτων στην «Έρευνα» ο συμπολίτης ερευνητής Νεκτάριος Κατσόγιαννος έκανε μια ενδελεχή παρουσίαση ενός από τα τρία καλά για τα οποία φημίζονταν τα Τρίκαλα. Τις βρύσες που έφερναν στην επιφάνεια τον κρυστάλλινο λευκό χρυσό των αρτεσιανών κατευθείαν από τους υδροφόρους ορίζοντες, χωρίς τη μεσολάβηση δεξαμενής, αντλιοστασίου ή χλωρίωσης. Μέσα από τη διήγηση του Νεκτάριου περιοδεύσαμε νοερά στο χρόνο, φθάνοντας σε περασμένους αιώνες και στο χώρο που επιμένει παράλογα να ταξιδεύει ακόμα κι εκεί όπου όλα έχουν αλλάξει. Άλλωστε τα σημεία αναφοράς κάθε τόπου, από τους δρόμους και τις γειτονιές μέχρι τις πλατείες και τις γωνιές εκφράζουν και μια προσωπική υπόθεση όπως τα έχει συνδέσει ο καθείς στην αναφορά της μνήμης, έτσι ώστε να δημιουργούν ένα έρεισμα αναπόλησης, εξερεύνησης ή ενημέρωσης πάνω στην τοπική ιστορία. Στην ανάμνηση των παλιότερων ζωντάνεψε το πολύτιμο στοιχείο της φύσης να ποτίζει τη διψασμένη γη και οι πολυάριθμες φωτογραφίες τους μετέφεραν στην εποχή της αθωότητας όταν το μεράκι του τεχνίτη κατασκεύαζε μικρά κομψοτεχνήματα. Πώς να μη θυμάσαι ακόμα και εκείνη την απλή τουλούμπα της παλιάς αγοράς που τροφοδοτούσε ανεξάντλητα τα καταστήματα της περιοχής;
Όλη αυτή η περιήγηση προϋποθέτει αποθέματα πείσματος από τον ερευνητή που θα αφιερώσει χρόνο, χρήμα, γνώσεις και γνωριμίες προκειμένου να συγκεντρώσει το απαραίτητο υλικό το οποίο καλό θα είναι με την ανάλογη ευγενική χορηγία να αξιοποιηθεί μέσα από ένα λεύκωμα έτσι ώστε να αποτελεί σημείο αναφοράς στις νεότερες γενιές Τρικαλινών, ειδικά στα φαινόμενα ξηρασίας και ισχνών αγελάδων που προβλέπονται στον τρέχοντα αιώνα. Στο μεταξύ στο βωμό του παμφάγου χρόνου θυσιάστηκαν και τα αρτεσιανά της πόλης τα οποία είτε στέρεψαν από την άναρχη εκμετάλλευση, είτε σφραγίστηκαν από τον κίνδυνο μετάδοσης λοιμωδών νόσων. Εξέλειψαν και τα τελευταία που διασώθηκαν στις αυλές σπιτιών μέχρι που παραδόθηκαν στους εκσκαφείς των πολυκατοικιών.
Το απέμεινε; Επιμελώς δεν το ανέφερε ο συγγραφέας για να μην πληγώσει περισσότερο τη μνήμη. Στα περίπτερα της πόλης ο μεγάλος τζίρος αυτή την εποχή γίνεται από το εμφιαλωμένο νεράκι το οποίο αντικατέστησε τη βρύση. Ακόμα και στην πλατεία παλαιού Δεσποτικού όπου υπήρχε επί δεκαετίες μια βρύση τώρα δεν υπάρχει τίποτα. Ασορτί με την καινούργια πόλη που την μπούκωσαν στο τσιμέντο οι τεχνοκράτες αυτοί που λοιδορούν την έμπνευσης του παλιού τεχνίτη.

Στη Θεσσαλή αγωνίστρια

Του Λάζαρου Τσουμένη

11.05.2010
Στη γυναίκα – αγωνίστρια της Θεσσαλίας που αντιστάθηκε απέναντι στους ναζί και τους φασίστες ήταν αφιερωμένη η εκδήλωση που διοργανώθηκε το πρωί της Κυριακής στα Αμπελάκια Λάρισας, εκεί όπου φιλοξενείται το Μουσείο του Αγώνα 1940-49. Ανάμεσα σε κείνους έσπευσαν από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα να τιμήσουν την εκδήλωση ήταν και ο Σύλλογος Γυναικών Τρικάλων που παρουσίασε με την Ντίνα Τσούβα και ένα τμήμα της όλης εκδήλωσης εμπνευσμένο από την ανταρσία των γυναικών της Ζηλευτής το 1944 που διοργάνωσαν σιωπηλή διαμαρτυρία στη Νομαρχία Τρικάλων απαιτώντας από τους Γερμανούς στρατιώτες να εγκαταλείψουν το ελληνικό έδαφος και να επιστρέψουν στον τόπο τους. Οι κατακτητές έσπευσαν να τις κλείσουν στα μπουντρούμια σε μια προσπάθεια να κάμψουν το φρόνημά τους, αλλά η ψυχική δύναμη των γυναικών ήταν τέτοια που έστεψε την προσπάθειά τους από επιτυχία όχι ίσως με την άμεση αποχώρηση των κατακτητών αλλά με την καταξίωση του ψυχικού τους μεγαλείου.
Σημαντική όμως εμπειρία αποκομίζει ο επισκέπτης μέσα και από μια απλή επίσκεψη στο Μουσείο το οποίο είναι αφιερωμένο αυτό το διάστημα στις Γυναίκες που έπεσαν για τα ιδανικά της ελευθερίας και του σοσιαλισμού με υλικό που συγκεντρώθηκε από τις περιοχές της Θεσσαλίας. Οι φωτογραφίες των απλών γυναικών που δέχτηκαν ως ανταμοιβή του αγώνα τους το εκτελεστικό απόσπασμα ή γεύτηκαν τη σκληρή μοίρα της φυλακής, της εξορίας, της προσφυγιάς είναι αλήθεια πως εμπνέουν μια δυναμική και μια καθαρότητα στο βλέμμα τους δείγμα των ασυμβίβαστων αγώνων τους. Τούτο άλλωστε προέκυπτε από όλες τις αφηγήσεις που παρουσιάστηκαν, η θέληση και η πίστη στη δικαίωση μιας σκληρής μάχης να κατακτήσει ο λαός την ανεξαρτησία του να γίνει αφέντης στον τόπο του και να απολαμβάνει τους κόπους του μόχθου του.

Αλεξίου, Μάλαμας, Ιωαννίδης - Τίποτα δεν πάει χαμένο

Στα ίχνη τοπικής προϊστορικής περιόδου


Του Λάζαρου Τσουμένη

Απαντήσεις σε ερωτήματα που αφορούν τη γέννηση της ζωής στον πλανήτη, αναζήτησαν Έλληνες και ξένοι επιστήμονες στα ευρήματα της Παλαιοντολογικής Συλλογής Σιάτιστας. Οι εργασίες βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο και διενεργούνται από ερευνητικό ομάδα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με Ολλανδούς επιστήμονες οι οποίοι έχουν παραδώσει τέσσερες τρισδιάστατες επιστημονικές αναπαραστάσεις που αφορούν προϊστορικά προβοσκιδωτά τα οποία ζούσαν στην περιοχή πριν από εκατοντάδες χιλιάδες, ίσως και εκατομμύρια χρόνια. Τα πολύτιμα ευρήματα αφορούν έναν μαστόδοντα, το μαμούθ του Νότου, το μαμούθ της στέπας και το τριχωτό μαμούθ ενώ θα προστεθεί και επιστημονική αναπαράσταση του μαστόδοντα, όπως και του Ελέφαντα με τους ίσιους χαυλιόδοντες (Elephas antiquus), τα απολιθώματά του οποίου κυριαρχούν στην έκθεση.
* Μοναδικά ευρήματα στην περιοχή των Γρεβενών φέρνουν επίσης στο φως πτυχές της προϊστορίας. Πρόκειται για έναν ελέφαντα ηλικίας 200.000 ετών με χαρακτηριστικό τους ευθείς χαυλιόδοντες και τους τεράστιους μαστόδοντες (πρόγονοι των ελεφάντων). Τα ίχνη μαρτυρούν επίσης ότι σαρκοφάγα αιλουροειδή με τεράστιους πριονωτούς κυνόδοντες, αρκούδες, λίγκες, ρινόκεροι, ελάφια και αγριόχοιροι περιπλανιόνταν στις περιοχές αυτές πριν από 3.000.000 χρόνια.
* Τότε βέβαια η Θεσσαλία καλυπτόταν από τα νερά μιας λιμνοθάλασσας η οποία με τις γεωλογικές διαμορφώσεις μετατοπίστηκε προς το πέλαγος, αποκαλύπτοντας την εύφορη θεσσαλική πεδιάδα. Ενώ όμως οι γειτονικές μακεδονικές περιοχές έχουν αξιοποιήσει ήδη το σπουδαίο επιστημονικό παρελθόν τους, οι δικές μας έχουν μείνει στους θρύλους και τις εικασίες. Στην Καράβα, πάνω από το Ροπωτό και τη Βατσουνιά λέγεται πως υπάρχουν ίχνη προϊστορικής προβλήτας και στα περάσματα του Μέτσοβου έχουν βρει ίχνη θαλάσσιων οστράκων. Έχουμε δει με τα μάτια μας, ένα απολίθωμα ψαριού ηλικίας χιλιάδων ετών πάνω σε πέτρα που βρέθηκε από ορειβατική ομάδα σε ορεινό ποταμό της Αθαμανίας. Και περιμένουμε, σύντομα ελπίζουμε, να θαυμάσουμε τα ευρήματα του Σπηλαίου της Θεόπετρας που χρονολογούν και την πρώτη παρουσία του ανθρώπου στην περιοχή.
*Οι επισκέπτες, όλων αυτών των εκθεμάτων, θα έχουν πολλά να μάθουν από την εξέλιξη των ειδών, σε σχέση με την προϊστορική κληρονομιά της περιοχής καθώς τα απολιθώματα αποτελούν ενδείξεις ενός ζωντανού πλανήτη και των κλιματικών αλλαγών που επέδρασαν στην εξαφάνιση ορισμένων ειδών. (Έρευνα 31.01.2010)

- Φωτό: Άργος Ορεστικό, εύρημα στο Μουσείο Παλαιοντολογίας και Παλαιοβοτανικής στο χωριό Νόστιμο.

Ένα μικρό οχυρό
που αντιστέκεται

Του Λάζαρου Τσουμένη

«Όταν κλείνει ένα σχολείο, ανοίγει μια φυλακή» έλεγαν οι παλαιότεροι στην προσπάθειά τους να πείσουν για τη δεσπόζουσα σημασία της εκπαίδευσης και την αλληλεπίδρασή της στις κοινωνικές ισορροπίες. Ήταν εποχές που το σχολείο και ο δάσκαλος διαδραμάτιζαν τον απόλυτο, τον κυρίαρχο ρόλο στη μόρφωση αλλά και στη διαμόρφωση της κοινωνικής συνείδησης του παιδιού το οποίο ανεπηρέαστο από εξωγενείς παράγοντες τραβούσε σαν σφουγγάρι όσα άκουγε. Ο μαυροπίνακας της σχολικής αίθουσας ή η πλάκα με το κοντύλι, αποτύπωναν όλες τις γνώσεις του υπαρκτού κόσμου, έτσι που να αποκτά ο νέος άνθρωπος κάποιες βάσεις να προχωρήσει την παραπέρα μόρφωσή του. Μέσα από εκείνες τις συνθήκες γεννήθηκε βήμα – βήμα η ελληνική αστική κοινωνία, είδε την ευχή και την κατάρα μαζί, τα παιδιά της να φεύγουν για τις πόλεις να σπουδάσουν και να εξασφαλίσουν την επαγγελματική τους καριέρα, ήταν η εποχή που οι ευκαιρίες δίνονταν στους τολμηρούς αρκεί να είχαν τη δύναμη να τις αρπάξουν και τα προσόντα να τις αξιοποιήσουν. Ανδροκρατούμενη η νεοελληνική κοινωνία, παρά την ταχεία αστικοποίησή της, περιόριζε τη γυναίκα στο μονοδιάστατο ρόλο της οικογενειακής εστίας, εκείνη χρειάστηκε να δώσει αγώνες για να κατακτήσει ακόμα και το στοιχειώδες δικαίωμα της ψήφου.
Αλλά τα παραδοσιακά ταμπού, μέχρις ενός επιπέδου τουλάχιστον δεν σημαίνουν και έλλειψη ευκαιριών στη μόρφωση. Από τις μικρές σχολικές μονάδες της υπαίθρου ξεπετάχτηκαν σπουδαία μυαλά που βοήθησαν να εξελιχθεί πολύπλευρα η χώρα, να αποκτήσει βάσεις και υποδομές για να αξιοποιήσει τις άφθονες δυνατότητές της. Στην πορεία αυτή, από τα τσελιγκάτα και τους αργαλειούς μέχρι τα fast food και τα talent show υπάρχει μια απόσταση που μπορεί να χωρίζει τη χώρα στα δύο, ωστόσο δεν παύει ενδιάμεσα να επιμένει αυτή η άλλη Ελλάδα πως είναι κάτι περισσότερο από μια κουκίδα στο χάρτη, ένα μικρό οχυρό που παλεύει να υπάρχει. Είναι που δένει τον κόσμο με τον τόπο του, που δεν θέλει να δει τα πάντα να γίνονται στάχτη, όπως συνέβη με τους έξι μικρούς μαθητές και το δάσκαλο του σχολείου της Παλαιοκαρυάς. Ορθώς είπε ο Δήμαρχος Πύλης Κ. Κουφογάζος (συγκινημένος διότι διετέλεσε και ο ίδιος δάσκαλος στο ίδιο σχολείο) «αυτοί οι μαθητές φυλάνε Θερμοπύλες», συνεπώς πρέπει να αποκτήσουν το συντομότερο ένα σύγχρονο και ασφαλές σχολείο.