Ένα μικρό οχυρό
που αντιστέκεται

Του Λάζαρου Τσουμένη

«Όταν κλείνει ένα σχολείο, ανοίγει μια φυλακή» έλεγαν οι παλαιότεροι στην προσπάθειά τους να πείσουν για τη δεσπόζουσα σημασία της εκπαίδευσης και την αλληλεπίδρασή της στις κοινωνικές ισορροπίες. Ήταν εποχές που το σχολείο και ο δάσκαλος διαδραμάτιζαν τον απόλυτο, τον κυρίαρχο ρόλο στη μόρφωση αλλά και στη διαμόρφωση της κοινωνικής συνείδησης του παιδιού το οποίο ανεπηρέαστο από εξωγενείς παράγοντες τραβούσε σαν σφουγγάρι όσα άκουγε. Ο μαυροπίνακας της σχολικής αίθουσας ή η πλάκα με το κοντύλι, αποτύπωναν όλες τις γνώσεις του υπαρκτού κόσμου, έτσι που να αποκτά ο νέος άνθρωπος κάποιες βάσεις να προχωρήσει την παραπέρα μόρφωσή του. Μέσα από εκείνες τις συνθήκες γεννήθηκε βήμα – βήμα η ελληνική αστική κοινωνία, είδε την ευχή και την κατάρα μαζί, τα παιδιά της να φεύγουν για τις πόλεις να σπουδάσουν και να εξασφαλίσουν την επαγγελματική τους καριέρα, ήταν η εποχή που οι ευκαιρίες δίνονταν στους τολμηρούς αρκεί να είχαν τη δύναμη να τις αρπάξουν και τα προσόντα να τις αξιοποιήσουν. Ανδροκρατούμενη η νεοελληνική κοινωνία, παρά την ταχεία αστικοποίησή της, περιόριζε τη γυναίκα στο μονοδιάστατο ρόλο της οικογενειακής εστίας, εκείνη χρειάστηκε να δώσει αγώνες για να κατακτήσει ακόμα και το στοιχειώδες δικαίωμα της ψήφου.
Αλλά τα παραδοσιακά ταμπού, μέχρις ενός επιπέδου τουλάχιστον δεν σημαίνουν και έλλειψη ευκαιριών στη μόρφωση. Από τις μικρές σχολικές μονάδες της υπαίθρου ξεπετάχτηκαν σπουδαία μυαλά που βοήθησαν να εξελιχθεί πολύπλευρα η χώρα, να αποκτήσει βάσεις και υποδομές για να αξιοποιήσει τις άφθονες δυνατότητές της. Στην πορεία αυτή, από τα τσελιγκάτα και τους αργαλειούς μέχρι τα fast food και τα talent show υπάρχει μια απόσταση που μπορεί να χωρίζει τη χώρα στα δύο, ωστόσο δεν παύει ενδιάμεσα να επιμένει αυτή η άλλη Ελλάδα πως είναι κάτι περισσότερο από μια κουκίδα στο χάρτη, ένα μικρό οχυρό που παλεύει να υπάρχει. Είναι που δένει τον κόσμο με τον τόπο του, που δεν θέλει να δει τα πάντα να γίνονται στάχτη, όπως συνέβη με τους έξι μικρούς μαθητές και το δάσκαλο του σχολείου της Παλαιοκαρυάς. Ορθώς είπε ο Δήμαρχος Πύλης Κ. Κουφογάζος (συγκινημένος διότι διετέλεσε και ο ίδιος δάσκαλος στο ίδιο σχολείο) «αυτοί οι μαθητές φυλάνε Θερμοπύλες», συνεπώς πρέπει να αποκτήσουν το συντομότερο ένα σύγχρονο και ασφαλές σχολείο.

Οι νέες τεχνολογίες κτήμα του πολίτη

Του Λάζαρου Τσουμένη



Με το σκεπτικό ότι οι εξελίξεις της σύγχρονης τεχνολογίας θα πρέπει να γίνουν κτήμα του λαού, εκτιμούμε ότι η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει κάποια στιγμή να εγκαταλείψει τα σχέδια επί χάρτου και τις επιφανειακές εφαρμογές που έχουν υψηλό κόστος και ελάχιστη πρακτική ωφέλεια και να επανασχεδιάσει τη στρατηγική της. Απώτερος σκοπός που θα έχει και ουσιαστικά αποτελέσματα πρέπει να είναι η ενσωμάτωση των τεχνολογιών, της κινητής τηλεφωνίας και του διαδικτύου στην τρέχουσα καθημερινότητα ώστε να εξασφαλίζεται αποδοτικότερη λειτουργία και κατ’ επέκταση καλύτερη ποιότητα ζωής για τους κατοίκους.
Ας μη θεωρούν κάποιοι ιθύνοντες ότι έχουν λησμονηθεί οι εξαγγελίες που συνόδευσαν την εγκατάσταση των ευρυζωνικών υπηρεσιών στα Τρίκαλα, μια υπόθεση με ακριβό κόστος από την οποία θα ανέμενε κανείς πολλά περισσότερα από το να συνδέονται οι υπολογιστές ορισμένων περιοχών με το διαδίκτυο. Παρονομαστής του όλου σχεδιασμού θα έπρεπε να είναι οι δημοτικές και κρατικές υπηρεσίες κοινής ωφέλειας οι οποίες θα μπορούσαν να διευκολύνουν το δικό τους έργο αλλά και τη ζωή των συμπολιτών εφόσον υιοθετούσαν σύγχρονες εφαρμογές όπως της ενημέρωσης πάνω σε τρέχοντα ζητήματα, σχέδια και έργα ανάπτυξής τους αλλά και πληροφόρησης πάνω στους τρέχοντες λογαριασμούς και στη διεκπεραίωσή τους.
Να θέσουμε ένα πρακτικό ζήτημα. Στις περιπτώσεις που επίκειται έκτακτη διακοπή στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, ή υδροδότησης ή όποιας άλλης επείγουσας ανάγκης (έκτακτα καιρικά φαινόμενα, έναρξη πυρκαγιών, σεισμικής δραστηριότητας, κυκλοφοριακών προβλημάτων), θα διευκόλυνε εάν ο καταναλωτής ενημερωνόταν με ένα SMS ή e-mail εγκαίρως ώστε να λάβει τα μέτρα του και να προστατευθεί από την έκθεση του ιδίου ή ευπαθών ατόμων σε κίνδυνο.
Κατά την άποψή μας αυτή είναι η μελλοντική αποστολή των νέων τεχνολογιών, μέσα από χρηστικές διαδικασίες να ενσωματωθούν στην καθημερινότητα οπότε θα καταστεί εφικτή η παραπέρα εξέλιξή τους. Θεωρούμε ότι παραπέρα κινήσεις στην κατεύθυνση αυτή είναι εφικτές και θα αποδώσουν σε αμφίδρομη βάση προς όφελος τόσο των τομέων παροχής υπηρεσιών όσο και της απλούστευσης στη ζωή των συμπολιτών.

Δραπέτης του Χρόνου…
(δημοσιευμένο στις 21.09.2008)

Του Λάζαρου Τσουμένη

Ανεπανόρθωτος δραπέτης η ανθρώπινη μνήμη δεν χάνει ευκαιρία να ταξιδεύει. Με ασύλληπτη ταχύτητα, αρκεί μια αναλαμπή στην άκρη του χρόνου, μια συνάρτηση εικόνας για να επιχειρήσεις ένα άλμα στο παρελθόν σε μέρες και ιστορίες φυλαγμένες σαν το φλασκί που έκρυβε ο ταξιδευτής το δροσερό λιαστό κρασί. Σαν αθέατος κριτής παρακολουθείς εικόνες που χαράχτηκαν σε μια ασήμαντη πτυχή, ένα σκαρφάλωμα του έφηβου εαυτού σου με τα σκαρπίνια και το ολοκάθαρο πουλόβερ, εκεί στα παλιά νταμάρια που σήμερα και μόνο που τα βλέπεις σου κόβεται η ανάσα.
Αλλάζει πολύ ο άνθρωπος και το διαπιστώνεις όταν σκεφθείς όλα τα τρελά και απίστευτα που τα καταπίνει ο αδίστακτος χρόνος, ίσως αυτή η απόσταση είναι που εμποδίζει και την καλύτερη κατανόηση των γενεών μεταξύ τους. Όταν είσαι νεότερος θέλεις να προλάβεις το χρόνο, όταν περνά ο καιρός είναι ο χρόνος που σε κυνηγάει.
Carpe diem (άδραξε τη μέρα) έλεγαν οι Λατίνοι και το επαναλαμβάνει ο Ρόμπιν Ουίλιαμς στον «Κύκλο των χαμένων ποιητών» του Πήτερ Γουίερ, μια ταινία «κατάδυση του θεατή στα μεγάλης αδιαφάνειας βάθη της υπόστασής του, εκεί όπου αντικρίζει κανείς «εκείνο που τόσο θα ήθελε να είναι» να στέκεται δίπλα σε «αυτό που είναι μέχρι σήμερα». Έτσι για να θυμηθούμε και τον Γάλλο στοχαστή Εμίλ Σοριάν (1911-1995): «Έχουμε καταντήσει να εξηγούμε τα πάντα ακόμα και τα δάκρυά μας».
Ανεξάντλητο κουβάρι η μνήμη, ανακαλύπτει μέσα της βιώματα σαν απειροελάχιστες κυψέλες, που αναδύονται κάποιες στιγμές από το βάθος του ορίζοντα σαν ολόφωτοι φάροι. Ούτε όρια, ούτε φραγμοί, ούτε πέρας. Παρά μια αέναη κίνηση, σαν αυθύπαρκτη μυθική χίμαιρα που λικνίζεται έτσι ξαφνικά κάποιο σούρουπο, κάποιο ομιχλώδες ξημέρωμα, σε κάποιον παρόντα χρόνο που ακόμα κι αν δεν σου επιτρέπει να κοντοσταθείς έτσι κι αλλιώς σε έχει διαπεράσει. Σε αιχμαλωτίζει για ένα κλάσμα του χρόνου και είναι αυτό αρκετό να διανύσεις ολόκληρο φάσμα της ύπαρξής σου, αρκεί μόνο μην μπεις στον πειρασμό να αγγίξεις εκείνο που βιώνεις.

Η αύξηση του ΦΠΑ δεν είναι λύση…

Του Λάζαρου Τσουμένη

Το ζήτημα της έμμεσης φορολογίας στην Ελλάδα, ανάγεται στην πιο άδικη και άνιση μορφή φόρων που επιβαρύνουν εξίσου φτωχούς και πλούσιους, καθώς χρεώνεται αδιακρίτως στις τιμές των προϊόντων και υπηρεσιών καθιστώντας αυτά σε αρκετές περιπτώσεις ακόμα πιο απλησίαστα για τα αδύνατα οικονομικά στρώματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα είδη ευρείας κατανάλωσης όπως τρόφιμα, ηλεκτρικό, ύδρευση, εισιτήρια, φάρμακα, εστιατόρια, καφενεία τα οποία χρεώνονται βέβαια με το χαμηλότερο συντελεστή ΦΠΑ (9%) αλλά ακριβώς λόγω της ευρύτατης αγοράς τους αποφέρουν και ανάλογα έσοδα στο κράτος. Αφού έχει προηγηθεί η αναπροσαρμογή της φορολογίας στα τσιγάρα και τα ποτά επακόλουθο είναι να μειώνονται οι αντοχές της αγοραστικής ικανότητας και συνεπώς της κατανάλωσης, πόσο λογικό είναι συνεπώς να προχωρήσουμε αμέσως σε αύξηση των συντελεστών του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας; Πρόκειται ασφαλώς για ένα σενάριο που η κυβέρνηση έσπευσε να διαψεύσει την επόμενη μέρα, όμως είχε προηγηθεί την Κυριακή η τοποθέτηση της υπουργού που άφηνε ανοικτό το παραθυράκι και δεν γνωρίζουμε ποιον να λάβουμε περισσότερο υπόψη. Θα δεχθούμε τη θέση της υπουργού κ. Κατσέλη ότι το θέμα βρίσκεται στη διαβούλευση του φορολογικού νομοσχεδίου, ούτως ή άλλως τούτο δεν αποτελεί κακό να συμβαίνει. Το θέμα είναι πως το αντιμετωπίζει η κυβέρνηση η οποία έσπευσε χθες να διαψεύσει παρόμοια περίπτωση. Ίσως επειδή γνωρίζει και η ίδια πολύ καλά πως οι συνέπειες θα επιβαρύνουν όλους τους πολίτες εξίσου και ακριβό τίμημα θα χρεωθεί η αγορά η δυσπραγία της οποίας θα ενταθεί. Γνωρίζει επίσης πολύ καλά το οικονομικό επιτελείο ότι τα τελευταία χρόνια το κράτος αντιμετωπίζει προβλήματα στην είσπραξη του ΦΠΑ καθώς υπάρχει τεράστιο μερίδιο που δεν αποδίδεται ίσως επειδή σε μεγάλο βαθμό και οι επιχειρηματίες δεν έχουν ρευστότητα να τον καλύψουν. Είναι προτιμότερο συνεπώς να βρεθούν άλλοι τρόποι για να καλυφθούν οι ανάγκες του Δημοσίου και σε τελική ανάλυση δεν είναι δυνατό να ακούμε καθημερινά για μια γκρίζα καθημερινότητα με το ένα εισπρακτικό μέτρο μετά το άλλο. Ας υπάρξει και μια αντιστροφή, δεν είναι όλα μονόδρομος…

In tempore opportune*
(28.06.2007)

Του Λάζαρου Τσουμένη

Κι αυτοί, γαλήνιοι, το δρόμο παίρνουνε π’ άκρη δεν έχει
Χωρίς το βλέμμα τους να σκοτεινιάσει ή να λυγίσει.
Μανόλης Αναγνωστάκης


Κι έρχεται κάποτε μια μέρα, μια μέρα όπως τόσες άλλες να προστεθεί στο μετρητή του χρόνου. Μόνο που δεν είναι συνηθισμένη μέρα, ούτε ένα απλό ξεφύλλισμα του ημεροδείκτη. Είναι σαν ένα σημάδι στον τοίχο, αλλά τίποτα το αξιόλογο για τους πολλούς δεν συμβαίνει. Παραπέμπει μόνο σε κάτι από χρώμα εποχών, από τους Βιετκόγκ στις υπόγειες σήραγγες ή τους Ερυθρούς Χμερ που βγαίνουν από τους υπονόμους.
Κάπως έτσι τελειώνουν οι κύκλοι της σιωπής και αρχίζουν κάποιοι άλλοι, ενόσω ξεφυλλίζεις το άλμπουμ του χρόνου ανασκαλεύοντας τα αποτυπώματά του. Άνθρωποι σεβαστοί και αξιοπρεπείς με εγκαρτέρηση στα σκληρά χτυπήματα των καιρών. Άνθρωποι που μπορεί να μην είχαν μια δραχμή, ούτε για τσιγάρο, μήτε για ψωμί και φάρμακα, άνθρωποι που ένιωθαν για μόνο κτήμα τους την αγάπη και την ελπίδα όλων. Άνθρωποι που έζησαν ξένους και ντόπιους κατακτητές, που δεν λύγισαν σε στρατόπεδα και κακουχίες, που δεν υπέταξαν ποτέ την ψυχή τους παρά μόνο την είδαν να κουρνιάζει στα κατάβαθα όταν τους έκρουσε τη θύρα η χλεύη και το μίσος των ισχυρών.
Όταν τέτοιους ανθρώπους έχεις κατά νου, έχει αξία να πορεύεσαι καλά στη ζωή σου, να γνωρίζεις όλες τις πτυχές της, να τη γεύεσαι μέχρι την τελευταία σταγόνα. Αλλά εξίσου σημαντικό είναι να ανταπεξέρχεσαι σε όποιες καταστάσεις, όσο πολύπλοκες και δυσβάσταχτες κι αν είναι.
Αρκεί μόνο να θυμάσαι, να σημαδεύεις τα ίχνη σου μην τυχόν και συμβεί να χάσεις στη διαδρομή ότι πιο πολύτιμο έχεις, την ψυχή σου. Και να οπλίζεσαι με χαλύβδινη δύναμη και θάρρος, να προχωράς πάντα μπροστά, ότι και να συμβαίνει γύρω σου, όσες απώλειες κι αν μετράς, όσες πληγές κι ανέχειες αν γνωρίζεις. Δεν διστάζεις, παρά μόνο προχωράς μπροστά, πάντα μπροστά…

* Στον κατάλληλο χρόνο,
εν καιρώ τω δέοντι

Ανοίγουν το κουτί της Πανδώρας
(δημοσιεύθηκε 30.01.2009)

Του Λάζαρου Τσουμένη

Καλώς τον, κι ας άργησε. Περί του μουσουλμάνου βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Τσετίν Μαντατζή ο λόγος, ο οποίος σε πρόσφατη αναφορά του χαρακτήρισε τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης «τουρκική και αναπόσπαστο κομμάτι του μεγάλου τουρκικού έθνους». Το κόμμα του καταδίκασε τη συγκεκριμένη θέση και άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων κατά του βουλευτή ενώ θα του ζητήσει να προβεί σε διορθωτική δήλωση. Αρκεί όμως αυτό; Και για να βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά, πρόκειται για μεμονωμένο περιστατικό ή για μια νέα τροπή σε μια διαδικασία που έχει ύποπτη αφετηρία και απρόβλεπτο φινάλε;

Εάν ισχύει το δεύτερο, ούτως ώστε στα πλαίσια των γεωπολιτικών ανακατατάξεων να ανατραπεί περαιτέρω ο συσχετισμός δυνάμεων, τότε διανύουμε μια από τις πιο ανησυχητικές περιόδους της νεότερης ιστορίας τα όρια της οποίας δεν είναι ελεγχόμενα. Η θέση αυτή μπορεί να ενισχυθεί και από το γεγονός ότι οι Μουσουλμάνοι στήνουν στη Θράκη πανεπιστημιακό ίδρυμα η υπόσταση του οποίου δονεί το οποίο δεν αποκλείεται να διαπνέεται από δομές της τουρκικής πολιτικής.

Αποκομίζουμε την εντύπωση πως κάποιοι επιχειρούν χαραμάδα προς χαραμάδα να ανοίξουν το κουτί της Πανδώρας αδιαφορώντας για την ειρηνική συνύπαρξη των λαών και τους κοινούς προσανατολισμούς τους για πρόοδο και ευημερία. Δεν αντιλαμβάνονται πως οι λαοί έχουν αηδιάσει από τους όποιους τεχνητούς διαχωρισμούς. Είναι δυνατό οι χώρες της περιοχής να βιώνουν τη μια τις εντάσεις των γκρίζων ζωνών, την επόμενη τις ανεδαφικές εθνολογικές διεκδικήσεις, την τρίτη να ματώνουν για να φθάσουν σε ένα καλό βιοτικό επίπεδο και την άλλη να βρίσκονται αντιμέτωποι με το φάσμα της ανεργίας και της πείνας;

Είναι προφανές ότι η κρίση της οικονομικής πολιτικής της γειτονικής χώρας, η αδυναμία της να εισέλθει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ο ρόλος μιας ηγέτιδας δύναμης που επιδιώκει εντέχνως για λογαριασμό του μουσουλμανικού κόσμου την ωθούν σε επικίνδυνα παιχνίδια τα οποία δεν αντιμετωπίζονται από ελληνικής πλευράς με τη δέουσα δυναμική. Μια απλή δήλωση καταδίκης των δηλώσεων του βουλευτή όχι μόνο δεν αρκεί αλλά αφήνει ερωτηματικά και για αυτό ακόμα το ελληνικό κοινοβούλιο όπου βρίσκουν φωνή να ακουστούν τα εκκολαπτόμενα «αυγά του φιδιού».

Πίσω από τα νούμερα, υπάρχουν άνθρωποι!

Του Λάζαρου Τσουμένη

Καλό το σκηνικό αλλά ολίγον τι ρετρό. Το είχαμε δει και επί των ημερών της αλήστου μνήμης κυβέρνησης Καραμανλή, όταν οι Βρυξέλλες ή το διεθνές νομισματικό ταμείο έθεταν επιτακτικά την ανάγκη λήψης διαρθρωτικών μέτρων μονίμου χαρακτήρα και οι υπουργοί έπιαναν τα ταμπούρια του Παπαφλέσσα σηκώνοντας μπαϊράκι, έτσι για να διασφαλίσουν και τη μάχη του ψηφοδελτίου. Έλα όμως που χρόνο με το χρόνο τα πράγματα χειροτερεύουν και οι κοινοτικοί επιμένουν να γίνουν όσα εκείνοι θέτουν ως στόχο ανεξαρτήτως αν η εφαρμογή τους θα αποτελέσει καταστροφή για εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους!

Όπως φαίνεται τώρα με τα ελλείμματα και το δημόσιο χρέος βρήκαν τη «χρυσή ευκαιρία» και παίρνουν τη μεγάλη ρεβάνς. Μέσα σε διάστημα μιας ημέρας ήρθαν, είδαν και απήλθαν αφού έθεσαν προς εξέταση ακόμα πιο σκληρά μέτρα όπως η μείωση των συντάξεων και η αύξηση των ορίων ηλικίας για συνταξιοδότηση. Θεωρούν μάλιστα πως μπορούν να υποχρεώσουν τους συνταξιούχους να ζουν με ανώτατο όριο τα 720 ευρώ αλλά δεν μας λέει κανείς αν οι εισφορές που κατατέθηκαν επί δεκαετίες αντιστοιχούν πράγματι στο ποσό αυτό ή σε πολύ μεγαλύτερο, όπως και με ποιο τρόπο θα αποτραπεί η αιμορραγία των εισφορών που ξεπέρασε το 2009 το αστρονομικό ποσό των 8,5 δισ. ευρώ.

Ούτε κουβέντα για τις καταθέσεις των ασφαλιστικών ταμείων που ήταν άτοκες στην Τράπεζα Ελλάδος από όπου κάποιοι τις φυγάδευσαν για λογαριασμό τους στην Ελβετία για να τις μετατρέψουν σε πολυτελείς βίλες. Ούτε νύξη για την αυξανόμενη ανεργία που ξεπέρασε ήδη τα 850.000 άτομα και όλα δείχνουν πως είναι θέμα χρόνου να φθάσουμε το ένα εκατομμύριο ανέργους. Με ποιο σκεπτικό λοιπόν πρέπει να προταχθεί η μείωση πάση θυσία των ελλειμμάτων χωρίς να λαμβάνεται πρόνοια για την ανάκαμψη της οικονομίας, την αύξηση της απασχόλησης και κατ’ επέκταση της κατανάλωσης; Οι τεχνοκράτες που δίνουν συμβουλές και κάποιες κυβερνήσεις που τους κάνουν… ευαγγέλιο, καλό είναι να δουν λίγο πέρα από τα ψυχρά νούμερα, εκεί όπου η πραγματικότητα έρχεται αντιμέτωπη με ανθρώπινα δράματα και καταστάσεις εξαθλίωσης.