Πέμπτη 21 Οκτωβρίου 2010

Ένας ρεμπέτης του Πολυτεχνείου



Του Λάζαρου Τσουμένη

Δημοσιεύτηκε 10.10.2010

Στην Καλαμπάκα, και στη μουσική σκηνή του Αέρινο, εμφανίστηκε πριν λίγες μέρος ένας από τους τελευταίους εκφραστές του ρεμπέτικου, ο Γιάννης Λεμπέσης. Με την πολυμελή ορχήστρα του και ανάμεσά τους καλές φωνές παρουσίασε μια ευρύτατη γκάμα του αυθεντικού ελληνικού τραγουδιού ερμηνεύοντας κομμάτια που σπάνια ακούγονται στις μέρες μας αν και θεωρείται ότι ακόμα εξακολουθούν να εκφράζουν τα βαθύτερα αισθήματα των απλών ανθρώπων μέσα από λιτό στίχο και γνήσια ελληνική μελωδία. Είμαστε άλλωστε πεπεισμένοι πως το ελληνικό λαϊκό τραγούδι και το ρεμπέτικο –αμφότερα είδος προς εξαφάνιση- αποτελούν ατόφια κληρονομιά της αρχαίας ελληνικής μουσικής που πέρασε μέσα από τη βυζαντινή και τη δημοτική μουσική, εμπλουτίστηκε από τα σμυρναίικα δένοντας τον πλούτο της Ανατολής με τον καημό της προσφυγιάς και του βάσανου των ταπεινωμένων που έχασαν τα πάντα στα καταστροφικά οράματα της αστικής τάξης.
Ακούγοντας κανείς το ρεπερτόριο του Λεμπέση υπάρχουν κομμάτια που θα τα θεωρήσει ότι προέρχονται από το παλιό ρεμπέτικο κι όμως έχουν γραφεί από τον ίδιο τα τελευταία χρόνια, ορισμένα μάλιστα έχουν σύνθεση βαθιά κοινωνική, όπως «Όλα είναι μία βιτρίνα», «Τρέμω για το μέλλον», «Το απωθημένο», «Άνθρωποι κι' ανθρωπάκια», «Δεν έχω περιθώρια» και το πιο πρόσφατο «Αναρχικά συνθήματα» με αιχμή τις δυσβάστακτες κοινωνικές συνθήκες και τις αδικίες που υφίσταται ο λαός.
Σημαντικό ρόλο το τελευταίο διάστημα έπαιξε η συνεργασία του με έναν δικό μας καλλιτέχνη, τον Γιώργο Μαργαρίτη, ο οποίος ερμηνεύει ένα τραγούδι στον πρόσφατο δίσκο του και ο Λεμπέσης ξεκαθάρισε ότι τον θεωρεί τον πιο γνήσιο λαϊκό ερμηνευτή στις μέρες μας. Ίσως αυτή η προσέγγιση να οδηγήσει σε μια στενότερη συνεργασία.
Ως επιστέγασμα να αναφέρουμε ότι ο Λεμπέσης, αριστούχος μαθητής και αθλητής στην Εύβοια, αποφοίτησε το 1981 από το Πολυτεχνείο με πτυχίο Μηχανικού. Τον κέρδισε όμως η μουσική και το ρεμπέτικο προς κοινή μας τέρψη.

Τετάρτη 20 Οκτωβρίου 2010

Πρώτα ελληνικά, μετά τα αγγλικά




Του Λάζαρου Τσουμένη

Δημοσιεύτηκε 21.10.2010

Στην Ελλάδα της χιλιάδων ανέργων νέων όπου ανάμεσά τους βρίσκονται στρατιές πτυχιούχων και κάτοχοι πτυχίων ξένων γλωσσών, στη χώρα που εξακολουθεί να στέλνει μετανάστες τους «εγκεφάλους» της επειδή δεν μπορεί να τους εξασφαλίσει θέση σε κάποιο ερευνητικό κέντρο, στην κοιτίδα όπου διασταυρώθηκαν οι πιο ακμαίοι πολιτισμοί νέα παιδιά χάνονται στα μονοπάτια του διαδικτύου, προκύπτουν τα νεότερα.
Σχεδιάζεται από το υπουργείο η διδασκαλία του μαθήματος της αγγλικής γλώσσας από την πρώτη τάξη του Δημοτικού σχολείου (ήδη έχει ενταχθεί στα ολοήμερα), σε μια ηλικία που ο άνθρωπος πραγματοποιεί τα πρώτα βήματα στη μαθησιακή γνώση – ομιλία οπότε το πρώτο πράγμα που έχει σημασία είναι η διαμόρφωση της επικοινωνίας σε ορθές βάσεις τόσο στο γραπτό όσο και προφορικό λόγο. Πολλοί είναι εκείνοι που εκτιμούν ότι μια δεύτερη γλώσσα από την πρώτη μέρα στο σχολείο θα δυσχεράνει την εκμάθηση και της μητρικής η οποία παρουσιάζει σημαντικές ιδιαιτερότητες ως προς τη γραφή και την ανάγνωση. Φανταστείτε τη μια ώρα τα πρωτάκια να μαθαίνουν να λένε και να γράφουν «Καλημέρα» και την επόμενη «Good morning» και να τους αποτυπώνεται δια βίου αυτή η δίγλωσση αντίληψη των λέξεων, εικόνων και εκφράσεων. Ανάλογα δεν θα επηρεαστεί σταδιακά το υποσυνείδητο του παιδιού με τη διπλή υπόσταση των πάντων;
Εφόσον το υπουργείο αντιμετωπίζει το πρόβλημα απορρόφησης των πτυχιούχων της αγγλικής, καθώς στενεύουν τα περιθώρια απασχόλησης στην ιδιωτική εκπαίδευση, μπορεί να προταχθεί η σωστή εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας και σταδιακά να ενσωματωθεί η πρώτη ξένη γλώσσα, εφόσον δηλαδή το παιδί έχει μυηθεί στη μητρική γλώσσα ως προς τη σημασία των βασικών εννοιών, ώστε να είναι σε θέση να τις ξεχωρίζει. Άλλωστε η ελληνική γλώσσα ούτε και σήμερα μαθαίνεται σωστά στο Δημοτικό από τα παιδιά πλείστα των οποίων όταν φθάσουν να εισαχθούν στο Γυμνάσιο γνωρίζουν πολύ καλύτερα τα αγγλικά γιατί το σύστημα διδασκαλίας τους είναι οργανωμένο και εποικοδομητικό.

Όταν τα εξώφυλλα έγραφαν ιστορία



Του Λάζαρου Τσουμένη

Δημοσιεύτηκε στις 19.10.2010

Ένα φλας μπακ στην εξέλιξη της εκπαίδευσης και της ελληνικής γλώσσας, μέσα από τα ιστορικά δρώμενα που αποτυπώνονται στα σχολικά βιβλία σε συνάρτηση με τις εκάστοτε πολιτικές καταστάσεις αλλά και τα κοινωνικά συστήματα, δίδεται η ευκαιρία να παρακολουθήσει ο επισκέπτης στην έκθεση «100 Χρόνια σχολικό βιβλίο: 1884-1984». Ουσιαστικά πρόκειται για μια αναδρομή στη μορφή της γραφόμενης γλώσσας, όπου το πρώτο που διαπιστώνεται έγκειται στη μακρά διαμάχη Καθαρεύουσας – Δημοτικής, όπου αρχικά οι εκφραστές της μιας, είτε της άλλης ταυτίζονται με τη συντηρητική ή προοδευτική πολιτική παράταξη.
Χαρακτηριστική της νεότερης ιστορίας μας είναι η πρώτη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στη δεκαετία του ’10 που θα αποδειχθεί προσωρινή και η τραγική κατάληξη με την εντολή τα βιβλία στη Δημοτική «Να καώσι» η οποία αποτέλεσε τον προπομπό της επερχόμενης Μικρασιατικής καταστροφής. Συνάμα παροπλίστηκαν και οι οραματιστές της Δημοτικής Δελμούζος, Γληνός, Τριανταφυλλίδης που διαδραμάτισαν αργότερα ρόλο στυλοβάτη στον εκπαιδευτικό δημοτικισμό, ούτως ή άλλως η φορά δεν ανακόπτεται και θα έλθει η δημοτική παιδεία με τα «Ψηλά Βουνά» του Ζαχαρία Παπαντωνίου να ανοίξει καινούργιους δρόμους.
Μέσα από το πλούσιο υλικό που συγκέντρωσαν οι οργανωτές ο επισκέπτης μπορεί να σχηματίσει εντύπωση για τα πρότυπα της εκπαίδευσης στα δικτατορικά καθεστώτα Μεταξά και Απριλιανών, της αντίστασης κατά των κατακτητών, των χρόνων της πολιτικής εξορίας στις ανατολικές χώρες, του ελληνικού στοιχείου στην Αλβανία, της ομογένειας στην Αμερική, ακόμα και αναγνωστικών από τα πομακοχώρια της Θράκης.
Αφήσαμε τελευταίο το στοιχείο της αίσθησης που αναδύεται στη μνήμη όταν αντικρίζεις το εξώφυλλο κάποιου βιβλίου από τα μαθητικά χρόνια, ένα αναγνωστικό, μια γραμματική, κάποια γεωγραφία. Όλα πείθουν ότι η πρωτοβουλία, η οποία έτυχε και της στήριξης του Μορφωτικού Ιδρύματος της Ένωσης Συντακτών Θεσσαλίας, αποτελεί μια καλή αφορμή να σκεφθούμε και να προτείνουμε πόσο θα προσέφερε η οργάνωση και αξιοποίηση αυτού του υλικού.